U xơ vòm mũi họng: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

U xơ vòm mũi họng là một bệnh lý hiếm gặp có nguồn gốc từ các mô liên kết tại vòm họng. Mặc dù là bệnh lành tính nhưng khối u xơ có thể phát triển nhanh ra xung quanh như vùng xoang, hốc mắt hoặc hộp sọ. Cùng tìm hiểu về bệnh u xơ vòm mũi họng qua bài viết dưới đây nhé!

1U xơ vòm mũi họng là gì?

U xơ vòm mũi họng là bệnh lý hiếm gặp nằm ở vòm họng và vùng cửa mũi sau và chỉ chiếm khoảng 0,05 đến 0,5% tổng số khối u vùng đầu cổ. Về mặt mô bệnh học, u xơ vòm mũi họng là bệnh lý lành tính (không phải ung thư) với bản chất của khối u là tổ chức mô liên kết và mạch máu. Một số động mạch chính cấp máu cho khối u xơ vòm họng gồm:

• Động mạch hàm trong.
• Động mạch cảnh ngoài.
• Động mạch hầu lên…

Bệnh thường phổ biến ở nam giới trẻ từ 10 - 20 tuổi, nhất là tuổi dậy thì và hiếm khi gặp ở bé trai dưới 7 tuổi hoặc nam giới trung niên nên còn được gọi là u xơ mạch mũi vị thành niên (JNA). Ngoài ra, u xơ vòm mũi họng cũng gần như không xuất hiện ở nữ giới.[1][2]

U xơ vòm mũi họng là khối u lành tính thường nằm ở vùng cửa mũi sau

2Nguyên nhân gây u xơ vòm mũi họng

Hiện nay, nguyên nhân gây u xơ vòm mũi họng vẫn chưa được phát hiện đầy đủ. Một số giả thuyết về nguyên nhân gây bệnh được nhiều chuyên gia ủng hộ bao gồm:

• Nguồn gốc mạch máu: do dị dạng động tĩnh mạch (AVM) hoặc tàn dư của cung động mạch chủ đầu tiên. Ngoài ra, sự xuất hiện của yếu tố tăng trưởng mạch máu VEGFR-2 cũng được cho là có liên quan đến đặc điểm giàu mạch máu của các khối u xơ.
• Yếu tố nội tiết: u xơ vòm mũi họng hầu như chỉ xuất hiện ở nam giới trẻ tuổi nên bệnh có thể được hình thành dưới sự tác động của các hormone sinh dục như androgen, estrogen và progesterone…
• Yếu tố di truyền: một số nghiên cứu đã chứng minh được mối liên quan giữa đột biến mất đoạn nhiễm sắc thể số 17 gây ảnh hưởng đến các gen ức chế khối u gen TP53 và HER2/NEU.

Bên cạnh đó, bạn sẽ có nguy cơ mắc u xơ vòm mũi họng cao hơn nếu kèm theo các yếu tố nguy cơ sau:

• Tiền sử: gia đình mắc bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP).
• Tiếp xúc với các virus gây bệnh đường mũi họng: HPV, Epstein-Barr virus (EBV)...
• Sống trong môi trường ô nhiễm: nhiều khói bụi giao thông, khí độc, khói thuốc lá.[1][2]

Các yếu tố di truyền có thể là nguyên nhân của bệnh u xơ vòm mũi họng

3Triệu chứng u xơ vòm họng

Các triệu chứng của bệnh u xơ vòm họng thường tiến triển nặng dần theo thời gian khi kích thước của khối u to lên và gây chèn ép vào các cơ quan xung quanh.

Giai đoạn đầu

Khi các khối u còn nhỏ, nằm khu trú ở khoang mũi sau, lỗ bướm - khẩu cái và vòm họng sẽ gây ra một số triệu chứng như:

• Chảy máu cam với nhiều mức độ khác nhau từ nhẹ, rây máu đến nặng, số lượng lớn.
• Thường xuyên nghẹt mũi, chảy nước mũi.

Giai đoạn sau

Khi các khối u tăng dần về kích thước và lan rộng ra các cơ quan trên mặt như hố mắt và hộp sọ có thể gây ra các biểu hiện sau:

• Tại vùng mặt: người bệnh có thể bị tê bì da 1 hoặc cả 2 bên mặt, sưng to mặt, nhất là vùng má.
• Tại mắt: bệnh nhân có thể bị chảy nước mắt, sụp mí mắt, lồi mắt. Ở mức độ nghiêm trọng, các khối u lớn chèn ép hố mắt và thần kinh sọ II có thể dẫn đến mất thị lực hoặc nhìn đôi.
• Biểu hiện thần kinh: các khối u làm giảm luồng lưu thông tuần hoàn lên não có thể dẫn đến đau đầu kéo dài hoặc ngưng thở khi ngủ.
• Bất thường về thính giác hoặc lời nói: một số bệnh nhân có thể bị giảm/mất thính lực hoặc khó khăn trong giao tiếp.[1][2]

Chảy máu mũi thường xuyên có thể là triệu chứng sớm của bệnh

4Chẩn đoán u xơ vòm họng

Các triệu chứng của u xơ vòm họng thường không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý mũi họng khác như polyp, viêm xoang hoặc ung thư vòm họng… Vì thế, để chẩn đoán bệnh, các bác sĩ sẽ chỉ định thêm một số cận lâm sàng sau:

Chụp CT

Chụp cắt lớp vi tính sọ não có thể giúp phát hiện các khối u xơ vòm họng tại khoang mũi sau. Ngoài ra, chụp CT có tiêm thuốc cản quang cũng giúp đánh giá mức độ xâm lấn của khối u vào lỗ bướm - khẩu cái, hố chân bướm - khẩu cái và các khoang lân cận.

Chụp MRI

Chụp cộng hưởng từ là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh có giá trị cao trong giúp bác sĩ phát hiện vị trí, kích thước của khối u xơ vòm mũi họng. Bên cạnh đó, dựa vào sự khác biệt trong hình ảnh tại từng xung điện từ mà bác sĩ có thể phân biệt với các bệnh lý ác tính khác.

Chụp cộng hưởng từ sọ não có thể giúp bác sĩ phát hiện các khối u xơ vòm họng

Chụp mạch máu

Bản chất của khối u xơ vòm mũi họng là sự lan rộng của các mạch máu. Vì thế, phương pháp chụp mạch máu dựng hình hoặc chụp mạch số hóa xóa nền vừa có giá trị chẩn đoán vừa giúp bác sĩ lên kế hoạch can thiệp, điều trị.[3][1][2]

5Khi nào cần gặp bác sĩ

Khi có các dấu hiệu sau

U xơ vòm mũi họng là bệnh lành tính nhưng có thể tiến triển nhanh gây ra nhiều biến chứng. Vì thế, bạn nên đến gặp bác sĩ sớm khi có những triệu chứng bất thường như:

• Chảy máu mũi thường xuyên.
• Nghẹt mũi, chảy nước mũi kéo dài.
• Thay đổi thị lực: sụp mí mắt, nhìn đôi, mất thị lực.
• Giảm hoặc mất thính giác.[2]

Nơi khám chữa bệnh

Khi phát hiện các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh u xơ vòm mũi họng, bạn có thể đến thăm khác tại khoa Tai- Mũi- Họng hoặc chuyên khoa Ung bướu của các bệnh viện địa phương hoặc tham khảo một số địa chỉ sau:

• Tp.Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tai Mũi Họng Tp.Hồ Chí Minh, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược Tp.Hồ Chí Minh…
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108…

6Cách điều trị u xơ vòm họng

Mục tiêu lý tưởng trong điều trị bệnh u xơ vòm họng là loại bỏ được hoàn toàn khối u. Tuy nhiên, tùy thuộc vào vị trí và kích thước khối u mà bác sĩ có thể lựa chọn một số phương pháp điều trị sau:

• Phẫu thuật: phương pháp phẫu thuật nội soi là một kỹ thuật mổ ít xâm lấn giúp loại bỏ các khối u khu trú.
• Can thiệp mạch: bác sĩ có thể sử dụng các vật liệu nút mạch giúp làm tắc các mạch máu hình thành trong khối u. Vì thế, kích thước khối u xơ vòm mũi họng được thu nhỏ và hạn chế chảy máu trong phẫu thuật.
• Dùng thuốc: đối với những khối u kích thước nhỏ, bác sĩ có thể sử dụng kết hợp các thuốc ức chế hình thành mạch máu mới. Qua đó, có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng của bệnh.[4][2]

Phẫu thuật loại bỏ khối u là phương pháp điều trị chính với bệnh u xơ vòm mũi họng

7Biến chứng u xơ vòm họng

Một số biến chứng có thể gặp khi u xơ vòm họng tiến triển nặng gây chèn ép các cơ quan khác gồm:

• U chèn ép vào mắt: lồi mắt, lác mắt, suy giảm hoặc mất thị lực.
• Tắc mạch trước phẫu thuật: co thắt mạch máu, liệt mặt, tổn thương các dây thần kinh sọ, nhồi máu não.
• Biến chứng khác: đau đầu, biến dạng vùng mặt, buồn nôn, nôn mửa…[2]

Suy giảm thị lực là một biến chứng thường gặp của bệnh

Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn nhiều kiến thức bổ ích về bệnh u xơ vòm mũi họng. Bạn hãy đến thăm khám bác sĩ sớm ngay khi xuất hiện các triệu chứng bất thường tại vùng mũi họng nhé!