Hầu hết mọi người đều đã từng gặp tình trạng khó chịu khi bị nhiệt miệng ít nhất một lần trong đời. Hãy cùng tìm hiểu nhiệt miệng hay loét miệng là gì và nguyên nhân, dấu hiệu bệnh cũng như một số cách điều trị bệnh lý này nhé!
1Bệnh nhiệt miệng (viêm loét miệng) là gì?
Viêm loét miệng hay còn có tên gọi khác là nhiệt miệng, loét áp-tơ (aphthous ulcers, aphtha).
Tổn thương chính là những ổ loét nông, nhỏ trên bề mặt niêm mạc trong khoang miệng, lưỡi, nướu răng. Tuy không gây nguy hiểm nhưng các ổ loét này gây đau, nhất là khi ăn uống, nói chuyện hoặc nuốt nước bọt.
Nhiệt miệng thường gặp ở nữ nhiều hơn nam. Nhiệt miệng thường có thể tái diễn nhiều lần và có tính chất gia đình.
Các ổ loét có thể xuất hiện và tự khỏi trong khoảng 1 - 2 tuần mà không cần can thiệp điều trị đặc biệt.[1]
Dưới đây là một số hình ảnh bệnh nhiệt miệng:
Nhiệt miệng có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trong khoang miệng
2Nguyên nhân gây nhiệt miệng
Nguyên nhân thực sự gây nhiệt miệng vẫn chưa rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố sau đây có thể là nguyên nhân dẫn đến viêm loét:[1]
- Các tổn thương nhỏ ở khoang miệng do sử dụng bàn chải quá to hay quá cứng, do vô ý cắn vào niêm mạc miệng, lưỡi.
- Sử dụng kem đánh răng hay nước súc miệng có chất sodium lauryl sulphate.
- Do sử dụng gia vị hoặc thức ăn có tính axit.
- Do nhạy cảm với thức ăn như chocolate, cà phê, dâu, trứng, phô mai, dứa. Chế độ ăn thiếu vitamin B12, kẽm, acid folic, sắt cũng là một trong những nguyên nhân gây nhiệt miệng.
- Do virus như herpes simplex hoặc do stress.
- Do vi khuẩn như giang mai, lậu.
- Do thay đổi nội tiết tố trong kỳ kinh nguyệt ở nữ giới.
- Hoặc trong một số bệnh lý như viêm loét ruột non, bệnh viêm loét đại - trực tràng (ví dụ: bệnh Crohn), bệnh viêm toàn thân (bệnh Behcet), suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS).
Một số yếu tố nguy cơ gây viêm loét miệng
3Tại sao bị nhiệt miệng liên tục?
Nhiệt miệng liên tục có thể do cơ thể thiếu hụt các vitamin như B6, B2, C, kẽm và acid folic. Bên cạnh đó, sự thay đổi nội tiết tố trong các giai đoạn như mang thai, kinh nguyệt hoặc căng thẳng cũng là nguyên nhân phổ biến gây nhiệt miệng.
Nhiễm vi khuẩn miệng hoặc chấn thương khoang miệng khi ăn uống, đánh răng cũng dễ dẫn đến tình trạng lở loét.
Ngoài ra, chế độ ăn uống không lành mạnh, tiêu thụ nhiều thực phẩm dầu mỡ, cay nóng và thiếu rau xanh, cùng với các bệnh lý tiêu hóa và rối loạn miễn dịch cũng có thể gây nhiệt miệng kéo dài và tái phát.[2]
Nhiệt miệng liên tục có thể do cơ thể thiếu hụt các vitamin
4Dấu hiệu của bệnh nhiệt miệng
Đa số các vết loét miệng có dạng hình tròn, ở giữa trắng ngà hoặc vàng và xung quanh có viền đỏ. Vết loét có thể gặp ở nhiều vị trí niêm mạc khoang miệng như dưới lưỡi, bên trong má hoặc môi, đáy nướu hoặc trên vòm miệng mềm của bạn.[1]
Đôi khi bạn có thể thấy có cảm giác đau, nóng rát nhẹ 1 - 2 ngày trước khi vết loét xuất hiện.
Có 3 dạng vết loét thường gặp, bao gồm vết loét nhỏ, vết loét lớn hoặc lở loét (herpetiform).[3]
- Vết loét nhỏ: là dạng thường gặp nhất.
Vết loét có kích thước nhỏ, có hình tròn hoặc bầu dục với viền đỏ. Các vết loét này thường tự khỏi trong khoảng 1 tuần mà không để lại sẹo.
Các vết loét có kích thước lớn và sâu hơn, thường gây đau nhiều, liên tục, tăng lên khi nói chuyện, ăn uống, nuốt nước bọt.
Những vết loét to và sâu sẽ cần thời gian dài hơn, có thể mất đến 6 tuần để niêm mạc miệng lành hoàn toàn và có thể để lại sẹo.
- Lở loét (herpetiform): không thường gặp.
Các vết lở loét có dạng herpes nhưng căn nguyên không phải do virus Herpes gây ra. Vết lở loét có kích thước và ranh giới xác định rõ ràng.
Ban đầu là những vết loét nhỏ tập trung thành cụm, từ 10 - 100 vết rồi tập hợp lại thành một vết lở loét lớn, do đó có bờ viền không đều. Các vết lở loét có thể điều trị được mà không tạo sẹo trong 1 - 2 tuần.
Viêm loét miệng có thể gặp các kích thước khác nhau
5Biến chứng của bệnh nhiệt miệng
Nhiệt miệng có thể tự khỏi trong 1 - 2 tuần tùy theo kích thước vết loét. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên bị nhiệt miệng hoặc vết loét kéo dài, lâu lành, bạn nên cẩn thận.
Đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cần can thiệp điều trị chuyên sâu. Một số bệnh lý cần chú ý như:
6Cách chẩn đoán bệnh nhiệt miệng
Viêm loét miệng thường được các bác sĩ răng hàm mặt dễ dàng chẩn đoán bằng các triệu chứng trên lâm sàng mà không cần các xét nghiệm khác.
Với những trường hợp loét kéo dài hoặc thường xuyên, các bác sĩ sẽ cần chỉ định thực hiện một số xét nghiệm để tìm các vấn đề sức khỏe khác kèm theo như xét nghiệm máu, xét nghiệm liên quan đến yếu tố miễn dịch, HIV, thăm dò khác sàng lọc bệnh đường tiêu hóa.[4]
Viêm loét miệng thường được bác sĩ dễ dàng chẩn đoán
7Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi có các dấu hiệu dưới đây thì bạn nên đi gặp bác sĩ:
- Vết loét lớn bất thường, kích thước trên 1 cm.
- Loét tái diễn, xuất hiện vết loét mới trước khi vết loét cũ chưa kịp lành hoặc xuất hiện loét miệng thường xuyên.
- Vết loét kéo dài, dai dẳng trên 2 tuần.
- Vết loét lan rộng từ niêm mạc miệng đến da vùng môi (đường viền màu đỏ son).
- Loét gây đau nhiều và khó kiểm soát bằng các biện pháp tự chăm sóc tại nhà.
- Vết loét ở vị trí gây khó khăn khi ăn uống, sinh hoạt, nói chuyện, ảnh hưởng thẩm mỹ. Lở loét kèm theo sốt.
- Vết loét miệng kèm ban đỏ ở các vị trí khác như lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông.
- Vết loét kèm theo tình trạng rối loạn tiêu hóa như nôn, buồn nôn, ợ hơi, đi ngoài phân lỏng, phân có nhầy máu...
- Một số trường hợp do răng của bạn sắc nhọn hoặc các dụng cụ nắn chỉnh răng gây ra.
Nơi khám chữa răng miệng
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Tai mũi họng. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại TP. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Răng hàm mặt TP.HCM, bệnh viện Đại học y dược.
- Tại Hà Nội: bệnh viện Răng hàm mặt Trung ương, bệnh viện Bạch Mai.
8Cách điều trị nhiệt miệng
Dưới đây là các cách điều trị nhiệt miệng hiệu quả tại nhà:
- Dùng nước muối: súc miệng nước muối giúp sát trùng, giảm viêm và làm khô vết loét.
- Dùng nước súc miệng: các loại chứa chlorhexidine hoặc NaCl 0.9% giúp giảm đau và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.
- Dùng mật ong: có tính kháng khuẩn, giúp vết loét lành nhanh và bảo vệ khỏi nhiễm trùng.
- Sử dụng sữa chua: cung cấp lợi khuẩn, hỗ trợ khôi phục cân bằng vi khuẩn trong miệng.
- Dùng baking soda: cân bằng pH miệng, giảm đau và hỗ trợ làm lành vết loét.
- Sử dụng dầu dừa chữa nhiệt miệng: kháng khuẩn, giảm sưng và hỗ trợ làm dịu vết loét.
- Dùng trà hoa cúc: chống viêm, khử trùng, giúp làm dịu vết loét.
- Bổ sung vitamin: tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn gây loét.
- Dùng phèn chua: kháng viêm, giúp làm lành vết thương nhanh chóng.
- Dùng Cúc La Mã: giảm viêm, sưng và giúp vết loét mau lành.
- Dùng trà xô thơm: giảm viêm, giảm đau và hỗ trợ làm lành vết thương.
- Dùng giấm táo: khử trùng, giúp vết loét nhanh lành hơn.
- Viên ngậm kẽm: bổ sung kẽm, tăng khả năng miễn dịch và hỗ trợ quá trình lành vết loét.
- Sử dụng oxy già: Khử trùng vết loét, ngăn ngừa nhiễm khuẩn và giảm đau nhanh.
- Dùng sữa Magie: bao phủ vết loét, trung hòa axit, ngăn ngừa vi khuẩn phát triển.
- Dùng nước cam: bổ sung vitamin C, giúp tăng sức đề kháng và làm lành vết loét.
- Dùng dầu đinh hương: giảm đau, kháng khuẩn và hỗ trợ quá trình lành.
- Dùng nước cốt dừa: làm dịu cơn đau và khử khuẩn vùng loét.
- Sử dụng tỏi: chống viêm, hỗ trợ quá trình lành vết loét nhanh chóng.
- Dùng nước ép bắp cải: chứa nhiều vitamin C, giúp làm lành và phục hồi vùng loét.
Mật ong có tính kháng khuẩn, giúp vết loét miệng lành nhanh
9Thuốc bôi nhiệt miệng
Dưới đây là các loại thuốc bôi thường được dùng để điều trị nhiệt miệng:
- Thuốc bôi nhiệt miệng Oracortia: thuốc chứa thành phần triamcinolon acetonid, giúp giảm tạm thời các triệu chứng viêm nhiễm và loét miệng do chấn thương. Không dùng cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú mà chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Thuốc bôi nhiệt miệng Kamistad - Gel N: thành phần chính là lidocain và chiết xuất hoa cúc, thuốc giúp giảm đau, chống viêm ở niêm mạc miệng, lợi và môi, phù hợp cho người lớn và trẻ em nhưng tránh sử dụng cho phụ nữ mang thai và cho con bú.
- Thuốc bôi loét miệng Zytee RB: chứa choline salicylate, thuốc này làm dịu đau do viêm loét miệng, viêm lợi và kích ứng do răng giả. An toàn cho cả người lớn và trẻ em.
- Thuốc bôi nhiệt miệng Mouthpaste: thuốc chứa triamcinolon acetonid, có tác dụng điều trị viêm niêm mạc miệng và môi. Cần thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú và không dùng quá 8 ngày liên tục.
- Thuốc bôi nhiệt miệng Fobelife Fobe Mouth Ulcer: sản phẩm có chứa nano nghệ và chiết xuất từ rau má, giúp làm dịu vết loét và khử khuẩn. Thuốc phù hợp cho trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn.
- Thuốc bôi nhiệt miệng Metrogyl Denta: với metronidazole và chlorhexidine, thuốc này giúp điều trị viêm nha chu, sâu răng và loét miệng. Phụ nữ có thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
- Thuốc bôi nhiệt miệng Urgo: dẫn xuất cellulose và acid carboxylic trong thuốc giúp giảm đau và bảo vệ vết loét khỏi tác động từ thức ăn và răng giả. Thuốc dùng cho người lớn và trẻ từ 6 tuổi trở lên.
- Xịt nhiệt miệng Abipolis: chứa mật ong và tinh dầu thông đỏ, sản phẩm hỗ trợ giảm đau và viêm loét miệng, phù hợp cho người lớn và trẻ em trên 1 tuổi.
Sử dụng thuốc bôi trị nhiệt miệng
10Nhiệt miệng uống gì?
Khi bị nhiệt miệng, việc chọn đồ uống phù hợp có thể giúp giảm đau và hỗ trợ quá trình lành vết loét. Dưới đây là một số loại đồ uống nên dùng:
- Nước lọc: uống đủ nước rất quan trọng để duy trì sức khỏe răng miệng và giúp làm dịu cảm giác khó chịu do nhiệt miệng gây ra.
- Trà thảo mộc: trà hoa cúc có tính kháng viêm và làm dịu nên giúp giảm đau và hỗ trợ quá trình lành vết loét trong miệng.
- Nước ép trái cây: nước ép lô hội có đặc tính kháng viêm tự nhiên, giúp giảm viêm và làm dịu cảm giác đau rát. Nên chọn loại không chứa đường hoặc hương liệu để mang lại hiệu quả tốt nhất.
- Nước dừa: nước dừa nhẹ nhàng, giúp cung cấp độ ẩm cho cơ thể và làm dịu vùng nhiệt miệng mà không gây kích ứng thêm.[5]
Trà hoa cúc có tính kháng viêm và làm dịu vết loét miệng
11Các cách phòng ngừa nhiệt miệng
Bạn nên tránh các thực phẩm có thể gây kích ứng hoặc tổn thương niêm mạc miệng của bạn như các loại hạt cứng, bánh quy, hoặc các loại thức ăn, thực phẩm chế biến quá mặn, quá cay hoặc có tính axit như giấm, ớt... gây tổn thương lớp niêm mạc miệng.
Thiếu hụt một số vi chất như kẽm, sắt, vitamin cũng làm tăng tần suất bị nhiệt miệng. Bạn có thể ngăn ngừa tình trạng này bằng cách ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và vi chất cần thiết. Bạn nên ăn nhiều trái cây, rau xanh cùng các loại ngũ cốc.
Thực hiện theo thói quen vệ sinh răng miệng ít nhất 2 lần mỗi ngày. Thường xuyên đánh răng sau bữa ăn và nên dùng chỉ nha khoa để giữ cho khoang miệng sạch sẽ, tránh tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển gây ra vết loét.
Bạn nên sử dụng bàn chải mềm và chỉ nha khoa, không dùng những loại bàn chải cứng hoặc tăm xỉa răng để tránh gây kích ứng cho lợi mỏng manh. Đồng thời, nên tránh dùng kem đánh răng và nước súc miệng có chứa natri lauryl sulfat.
Nếu bạn đang niềng răng hoặc dùng các dụng cụ chỉnh nha khác, hãy tham khảo nha sĩ của bạn về loại sáp chỉnh nha và giải pháp để bảo vệ lợi khỏi các cạnh sắc nhọn.
Nếu vết loét của bạn thường xuất hiện liên quan đến các đợt căng thẳng, stress, hãy tìm hiểu về một số giải pháp giúp giảm căng thẳng, như thiền định, yoga...
Hi vọng những thông tin trên giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh nhiệt miệng (viêm loét miệng) cũng như biết thêm các cách điều trị khi gặp phải tình trạng khó chịu này. Hãy chia sẻ những kiến thức bổ ích trên đến mọi người xung quanh bạn nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
