Bệnh lao kê là một thể bệnh nặng do vi khuẩn lao gây ra. Đây là một tình trạng cấp cứu, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu không được điều trị kịp thời. Hãy cùng tìm hiểu về các nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách phòng ngừa của bệnh lao kê trong bài viết sau đây nhé!
1Lao kê là gì?
Lao kê là một loại bệnh lao đặc trưng bởi các tổn thương nhỏ với kích thước từ 1 - 5mm, do vi khuẩn lao (mycobacterium tuberculosis) gây ra và phân tán khắp cơ thể theo đường máu. Các tổn thương này có hình dạng tròn, gần giống hạt kê nên được gọi là "lao kê".
Trên phim chụp X-quang ngực của những người mắc bệnh này thường thấy hình ảnh nhiều đốm nhỏ lan tỏa ở khắp một hoặc nhiều cơ quan, trong đó thường gặp nhất là phổi, gan và tủy xương.[1]
Lao kê là một lao bệnh lao đặc trưng bởi tổn thương có hình dạng giống hạt kê
2Nguyên nhân
Nguyên nhân thường gặp
Bệnh lao là một bệnh lây truyền qua đường hô hấp, do vi khuẩn mycobacterium tuberculosis gây ra. Còn lao kê là một thể bệnh lao nặng cần được cấp cứu nội khoa do vi khuẩn lao bùng phát và lan tràn khắp phổi hoặc các cơ quan khác theo đường máu.
Nguyên nhân của sự bùng phát vi khuẩn lao thường gặp là do sự phát hiện và điều trị bệnh lao, lao sơ nhiễm (mắc vi khuẩn lao nhưng không gây triệu chứng) bị chậm trễ khiến cho các tổn thương lao khu trú phát triển, vỡ vào mạch máu.
Các yếu tố nguy cơ
Từ những năm 1980 trở về trước, bệnh lao kê chủ yếu được phát hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Tuy nhiên, hiện nay nó cũng thường được xuất hiện ở người lớn do sự suy giảm miễn dịch bởi các yếu tố sau:
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh lao kê
3Dấu hiệu
Vì bệnh lao kê là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn nên bệnh sẽ có những dấu hiệu của nhiễm trùng và rối loạn chức năng khác tại cơ quan bị tổn thương, mà hay gặp nhất là ở phổi với các triệu chứng sau:
Các vi khuẩn lao có thể theo đường máu lan tràn khắp cơ thể, làm tổn thương lên nhiều cơ quan khác và xuất hiện các triệu chứng ở từng cơ quan như:
- Não: gây viêm nhiễm các mô xung quanh não hoặc màng não, dẫn đến đau đầu, sốt, cứng cổ, mất kiểm soát hành vi và cảm xúc.
- Mắt: thường xảy ra ở trẻ em, làm tổn thương dây thần kinh thị giác ở một bên hoặc cả hai bên mắt, gây ảnh hưởng đến thị lực.
- Da: xuất hiện vết sưng đỏ hoặc vàng trên da. Vết này dễ vỡ và đau khi chạm vào, có thể phát triển thành vết loét.
- Tủy xương: gây đau, sưng và cứng ở cột sống hoặc các khu vực khác trong xương.
- Gan: tổn thương gan gây viêm gan với triệu chứng như vàng da, vàng mắt, đau bụng, nôn mửa, phân bạc màu và nước tiểu sẫm màu...
- Tuyến thượng thận: suy giảm chức năng tuyến thượng thận gây mệt mỏi, buồn nôn, sạm da, huyết áp thấp...[3]
Ho, mệt mỏi dai dẳng kéo dài, sút cân nhanh chóng là những triệu chứng dễ thấy của bệnh lao kê
4Cách chẩn đoán
Khám lâm sàng
Mắc dù bệnh lao kê thường có các triệu chứng lâm sàng rầm rộ như ho dai dẳng, mệt mỏi và sút cân nhưng việc chẩn đoán bệnh lao kê có thể gặp một số khó khăn khi có nhiều cơ quan bị tổn thương dẫn đến dễ bị bỏ sót.
Trên lâm sàng bác sĩ chủ yếu khai thác thông tin về quá trình bệnh lý, loại thuốc bạn đang dùng, các bệnh lý kèm theo và tiến hành khám các cơ quan như phổi, gan, da...
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu nhằm phát hiện kháng nguyên của vi khuẩn lao lan tràn trong máu. Ngoài ra, xét nghiệm máu còn để kiểm tra nồng độ các chất, tế bào chỉ điểm cho phản ứng viêm xảy ra khi có nhiễm trùng.
Chụp X - quang tim phổi
Hình ảnh X-quang tim phổi là một xét nghiệm có giá trị rất lớn trong chẩn đoán bệnh lao kê.
Chẩn đoán này giúp phản ánh rõ hình dạng tổn thương tại phổi mà vi khuẩn lao gây ra, đặc trưng cho bệnh lao kê.
Cấy đờm
Cấy đờm thường được áp dụng cho lao kê phổi khi bệnh nhân ho có đờm (thường có màu trắng). Đờm được lấy bảo buổi sáng, sau ngủ dậy và vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Trung bình, kết quả cấy đờm sẽ có sau khoảng 8 - 14 ngày, tùy vào môi trường nuôi cấy.[4]
Kết quả cấy đờm vi khuẩn lao sẽ có khoảng sau 8 - 14 ngày
5Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Nếu bạn chưa được từng mắc bệnh lao trước đây hoặc đang được điều trị lao theo phác đồ của của bác sĩ nhưng có một số triệu chứng dưới đây thì bạn nên đi gặp bác sĩ càng sớm càng tốt:
- Sốt cao liên tục.
- Mệt mỏi, chán ăn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày.
- Đau ngực, khó thở.
- Ho ra máu hoặc đờm trắng đục.
- Vàng da, vàng mắt.
Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu trên
Nơi khám chữa lao kê
Nếu bạn có các triệu chứng nghi ngờ bệnh lao kê hoặc bất kỳ dấu hiệu nào ở trên thì hãy đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc khoa hô hấp ở các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín để được chẩn đoán và chữa trị kịp thời:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nhân dân Gia Định, bệnh viện Nhân dân 115...
- Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Phổi trung ương, bệnh viện Trung ương Quân đội 108...
6Các phương pháp chữa bệnh lao kê
Sử dụng thuốc kháng sinh
Sử dụng kháng sinh là phương pháp điều trị đặc hiệu đối với vi khuẩn lao. Hiện nay, Bộ Y tế đã ban hành các phác đồ điều trị lao cụ thể cho từng đối tượng với 4 nguyên tắc vàng cần được tuân thủ như sau:
- Phối hợp các thuốc chống lao: thường phải phối hợp từ 3 thuốc kháng sinh trở lên, tùy vào đối tượng.
- Dùng thuốc đúng liều: thuốc kháng sinh điều trị lao bắt buộc phải tính liều theo cân nặng để tránh tình trạng kháng kháng sinh và tai biến xảy ra do thuốc.
- Dùng thuốc đều đặn: nên uống thuốc cách xa bữa ăn 2 tiếng đồng hồ và cố định vào một giờ trong ngày.
- Dùng thuốc đủ thời gian và theo 2 giai đoạn tấn công và duy trì: thường giai đoạn tấn công kéo dài 2 - 3 tháng và giai đoạn duy trì thì khoảng 4 - 6 tháng.[5]
Dùng steroid
Thuốc ức chế miễn dịch steroid có thể được chỉ định trong trường hợp bệnh lao kê ở màng não hoặc màng tim nhằm mục đích chống dày dính màng do phản ứng viêm xảy ra khi bị nhiễm trùng.
Tuy nhiên, dùng steroid không được khuyến khích cho trong việc điều trị những tổn thương nặng ở phổi cũng như các cơ quan khác.
7Biện pháp phòng ngừa
- Tiêm vaccine BCG cho trẻ sơ sinh: là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh lao. Việc tiêm vaccine BCG cho trẻ sơ sinh giúp bảo vệ chống lại các biến thể của vi khuẩn lao và giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Đảm bảo sức khỏe cho trẻ nhỏ: không để trẻ bị suy dinh dưỡng và điều trị các bệnh mạn tính khác như bệnh viêm phổi, hen phế quản, tiểu đường... cho trẻ nhằm tránh làm suy yếu hệ miễn dịch.
- Giữ nhà ở thông thoáng và sạch sẽ: vi khuẩn lao có thể tồn tại trong không khí và bám vào các bề mặt trong môi trường sống. Để hạn chế lây lan của vi khuẩn, cần giữ nhà ở luôn thông thoáng bằng cách mở cửa sổ, hút bụi, giặt quần áo, chăn ga... thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn lao bám vào bề mặt.
- Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: vi khuẩn lao có thể nằm trên da và bám vào đường hô hấp khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Do đó, việc tắm rửa và giữ vệ sinh cơ thể thường xuyên là cách giảm nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn.
- Tránh tiếp xúc với bệnh nhân lao: bệnh lao lây lan chủ yếu thông qua đường hô hấp khi ở gần với người mắc bệnh, đặc biệt khi họ ho hoặc hắt hơi. Nếu bạn phải tiếp xúc với người bệnh lao, hãy đeo khẩu trang và tuân thủ các biện pháp vệ sinh cá nhân.
Thực hiện các biện pháp trên để phòng chống bệnh lao
Bệnh lao kê là một thể bệnh lao nguy hiểm xảy ra khi ổ tổn thương lao vỡ vào mạch máu và vi khuẩn lao lan khắp cơ thể. Chúng ta có thể phòng ngừa bệnh lao kê bằng cách tuân thủ điều trị lao theo đúng y lệnh của bác sĩ và thực hiện tiêm vaccine cho trẻ, giữ gìn vệ sinh cá nhân và nhà cửa sạch sẽ...Hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè nếu thấy bài viết hữu ích nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
