Gan nhiễm mỡ: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý ngày phổ biến hiện nay, chủ yếu được phát hiện qua khám sức khỏe định kỳ. Nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Cùng tìm hiểu về bệnh gan nhiễm mỡ qua bài viết dưới đây nhé!

1Gan nhiễm mỡ là gì?

Bình thường, gan là cơ quan tham gia chuyển hóa và tổng hợp nhiều chất cân thiết cho cơ thể. Trong đó, gan có chứa 1 lượng nhỏ chất béo (từ 5 - 10% trọng lượng).

Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ quá nhiều chất béo tại gan (chiếm trên 10% trọng lượng). Điều này khiến các chức năng của gan bị cản trở và dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm khác như viêm gan, xơ gan.

Bệnh thường gặp ở người có thói quen uống rượu bia thường xuyên. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gặp ở những người không uống rượu.[1], [2]

Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ chất béo trong gan

2Phân loại gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý do nhiều nguyên nhân gây ra từ thói quen sinh hoạt và ảnh hưởng của một số bệnh lý khác. Người ta chia gan nhiễm mỡ thành 2 loại chính gồm:

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ không do rượu bao gồm 2 thể khác nhau:

• Gan nhiễm mỡ đơn thuần: là tình trạng tích tụ chất béo trong gan nhưng không đủ để gây ra các tổn thương. Người bệnh thường ít hoặc không có viêm tế bào gan và hạn chế gặp biến chứng.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu: là hiện tượng chất béo được tích tụ nhiều gây ra viêm và tổn thương tế bào gan. Các tế bào viêm này có thể bị thoái hóa dẫn đến sẹo, xơ trong gan và làm tăng nguy cơ ung thư gan.[1]

Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu

Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu là giai đoạn đầu của các tổn thương tế bào gan do dùng rượu bia quá mức. Do đó, nếu người bệnh vẫn còn tiếp tục uống rượu, tế bào gan sẽ tổn thương nghiêm trọng hơn và dẫn đến viêm gan, xơ gan kèm theo nhiều biến chứng khác.

Bệnh có thể được cải thiện nếu người bệnh thực hiện chế độ ăn hợp lý và ngừng uống rượu.[3], [4]

3Nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ

Nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu

Hiện nay, nguyên nhân gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu vẫn chưa được phát hiện hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh thường ảnh hưởng đến những người mắc:

• Các bệnh chuyển hóa: đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.
• Cao huyết áp.
• Bệnh thận mạn tính.
• Nhiễm viêm gan virus.[5], [6]

Đái tháo đường là nguyên nhân có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ

Nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ do rượu

Sử dụng quá nhiều rượu là nguyên nhân chính gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Bạn được gọi là uống rượu nhiều quá mức khi:

• Đối với nam: trên 4 ly/ngày hoặc 14 ly/tuần.
• Đối với nữ: trên 3 ly/ngày hoặc 7 ly/tuần.

Gan được coi như bộ máy chuyển hóa và phân giải chất alcohol trong rượu. Quá trình chuyển hóa này sẽ làm tăng hình thành các axit béo tự do và giảm quá trình oxy hóa axit béo. Từ đó dẫn đến tích lũy ngày càng nhiều chất béo tại gan.[7],[1],[2]

Sử dụng quá nhiều rượu có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ

4Ai có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý có thể gặp ở bất kỳ ai với mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu có những yếu tố sau:

• Người có thói quen uống rượu bia thường xuyên.
• Người tuổi trung niên.
• Người bệnh tiền đái tháo đường hoặc đái tháo đường tuýp 2.
• Thừa cân, béo phì.
• Bệnh nhân tăng huyết áp hoặc rối loạn mỡ máu.
• Đang sử dụng thuốc corticoid hoặc một số thuốc chống ung thư.
• Mắc các bệnh viêm gan virus.[1]

Người béo phì sẽ có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao hơn

5Triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ thường diễn biến chậm trong nhiều năm và ít hoặc không gây ra triệu chứng. Đa phần người bệnh được được phát hiện tình cờ khi khám sức khoẻ tổng quát. Một số triệu chứng gợi ý bệnh gan nhiễm mỡ gồm:

• Đau bụng hoặc đầy bụng ở phía trên bên phải của bụng (vùng gan).
• Buồn nôn, chán ăn hoặc sụt cân.
• Vàng da (da và lòng trắng của mắt có màu vàng).
• Sưng bụng và chân (phù nề).
• Mệt mỏi.
• Rối loạn tâm thần.
• Ngực to hơn bình thường ở nam giới do rối loạn nội tiết.
• Lòng bàn tay đỏ.
• Ốm yếu.

Đau bụng phía trên bên phải là triệu chứng gợi ý gan nhiễm mỡ

6Gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không?

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý phổ biến, không biểu hiển nhiều triệu chứng rõ ràng và tiến triển theo từng giai đoạn.

Tuy nhiên, nếu bệnh không được điều trị đúng cách có thể gây ra nhiều nhiều biến chứng như xơ gan và ung thư gan.

Vì thế, ngay khi phát hiện tình trạng gan nhiễm mỡ thông qua quá trình thăm khám sức khỏe định kỳ. bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để tư vấn và điều trị kịp thời.

7Biến chứng của bệnh gan nhiễm mỡ

Biến chứng chính của gan nhiễm mỡ là xơ gan, là tình trạng mô gan bị thay thế bằng mô xơ, sẹo và sự thành lập các nốt tân sinh dẫn đến mất chức năng gan.

Xơ gan xảy ra khi gan cố gắng ngăn chặn tình trạng viêm, nó sẽ tạo ra những vùng sẹo (xơ hóa). Nếu viêm tiếp diễn, xơ hóa lan rộng để chiếm ngày càng nhiều mô gan.

Nếu không khắc phục, xơ gan có thể dẫn đến:

• Cổ trướng (chất lỏng tích tụ trong bụng gây chướng bụng).
• Giãn tĩnh mạch thực quản (tĩnh mạch trong thực quản bị sưng).
• Bệnh não gan (Lú lẫn, buồn ngủ, nói lắp).
• Ung thư gan.
• Suy gan.

8Chẩn đoán gan nhiễm mỡ

Do có ít biểu hiện lâm sàng nên phần lớn việc chẩn đoán gan nhiễm mỡ là thông qua các kỹ thuật cận lâm sàng như:

• Siêu âm ổ bụng: giúp đánh giá mức độ tích tụ chất béo trong tế bào gan và phát hiện sớm các tổn thương nặng khác như xơ sẹo hoặc các khối tăng sinh bất thường.
• Chụp cắt lớp vi tính: giúp phát hiện sớm các tổn thương thoái hóa mỡ của gan và một số biến chứng của bệnh như viêm gan, xơ gan.
• Xét nghiệm máu: có thể giúp bác sĩ đánh giá chức năng gan qua chỉ số men gan, nồng độ albumin máu và bilirubin.

Ngoài ra, bác sĩ có thể hỏi về tiền sử bệnh lý, thói quen ăn uống sinh hoạt và các loại thuốc người bệnh đã sử dụng để chẩn đoán nguyên nhân của gan nhiễm mỡ.[8]

Bác sĩ có thể chẩn đoán gan nhiễm mỡ nhờ siêu âm ổ bụng

9Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ

Gan nhiễm mỡ thường không biểu hiện triệu chứng. Vì vậy, bạn nên đi khám sức khỏe tổng quát định kỳ để biết mình có mắc bệnh không.

Khi bệnh đã tiến triển nặng và biểu hiện thành triệu chứng, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay để được khám và điều trị. Các dấu hiệu bao gồm:

• Đau bụng hoặc đầy bụng ở phía trên bên phải của bụng.
• Buồn nôn, chán ăn hoặc sụt cân.
• Da và lòng trắng mắt hơi vàng.
• Phù nề.
• Mệt mỏi.

Nơi khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hoá - Gan mật. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Khoa Nội tiêu hóa - Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Chợ Rẫy.
• Tại Hà Nội: Khoa Tiêu hóa – Bệnh viện Bạch Mai, Khoa Gan mật – Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Khoa Gan mật – Bệnh viện Việt Đức.

10 Điều trị gan nhiễm mỡ

Hiện nay, bệnh gan nhiễm mỡ vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Đa số các biện pháp đều nhằm hạn chế bệnh tiến triển và tăng khả năng tự hồi phục của cơ thể như:

• Tránh sử dụng rượu bia: để ngăn chặn sự tổn thương của các tế bào gan, nhờ đó tăng cường chức năng của gan.
• Giảm cân: người bệnh thừa cân, béo phì thường kèm theo các bệnh về chuyển hóa. Vì vậy, bạn nên thực hiện các phương pháp giảm cân an toàn theo hướng dẫn của bác sĩ để cải thiện bệnh.
• Kiểm soát các bệnh kèm theo: điều trị đái tháo đường, sử dụng thuốc hạ mỡ máu ở bệnh nhân rối loạn mỡ máu.
• Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine viêm gan virus.[8]

Giảm cân là biện pháp điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả

11Gan nhiễm mỡ nên ăn gì?

Việc điều chỉnh chế độ ăn uống hàng ngày đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh gan nhiễm mỡ. Một số loại thực phẩm bạn nên ăn gồm:

• Các loại rau củ quả: giúp bổ sung nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, rau củ còn chứa nhiều chất chống oxy hóa có thể giúp điều chỉnh lượng cholesterol trong máu.
• Thay thế mỡ động vật bằng các loại dầu thực vật chứa axit béo không no như dầu đậu nành, dầu oliu, dầu cải.
• Tăng cường bổ sung cá vào chế độ ăn giúp bổ sung omega 3 nhằm ổn định mỡ máu, cải thiện mức độ bệnh.

Người bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn nhiều rau củ quả

12Gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì?

Ngược lại, để tránh bệnh gan nhiễm mỡ trở lên nghiêm trọng và dẫn đến biến chứng, bạn nên hạn chế ăn một số thực phẩm sau:

• Kiêng sử dụng rượu bia và các loại đồ uống có cồn khác.
• Không dùng mỡ động vật để nấu ăn.
• Hạn chế ăn nội tạng động vật.
• Giảm ăn các loại thịt đỏ như thịt lợn, thịt bò để tránh quá tải hoạt động cho gan.

Bệnh nhân gan nhiễm mỡ nên hạn chế các loại thịt đỏ

13 Cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ

Để ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ và các biến chứng của nó, điều quan trọng là phải xây dựng 1 lối sống lành mạnh. Cụ thể là:

• Hạn chế hoặc không uống rượu bia.
• Quản lý cân nặng.
• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, khoa học.
• Kiểm soát lượng đường trong máu, mức triglyceride và mức cholesterol.
• Tuân thủ điều trị nếu đang mắc bệnh tiểu đường.
• Mỗi ngày tập thể dục ít nhất 30 phút.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin hữu ích về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ. Nếu thấy bài viết hay hãy chia sẻ cho người thân, bạn bè ngay nhé!