13 tác dụng của quả khế đối với sức khỏe bạn nên biết

Quả khế với hương vị chua ngọt độc đáo được sử dụng để chế biến nhiều món ăn. Không chỉ có vậy, quả khế còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu tác dụng của quả khế mang đến cho sức khỏe qua bài viết dưới đây nhé.

1Giới thiệu chung về quả khế

Cây khế là một loại trái cây nhiệt đới có tên khoa học Averrhoa carambola L. thuộc họ Oxalidaceae (Chua me đất). Cây thường cao khoảng 5 - 7m, thân hình trụ với vỏ bần màu xám đen bao xung quanh.

Quả khế đặc trưng bởi hình dáng có 5 múi vát nhọn, tạo thành hình ngôi sao khi cắt ngang. Quả sẽ chuyển dần từ xanh sang vàng khi chín, hạt nhỏ và dẹt màu nâu vàng. Có 2 loại khế là khế chua và khế ngọt, khế chua thường có kích thước nhỏ hơn.

Quả khế chứa 0,5% protein, 0,2% tinh dầu, 4,8% carbohydrate, 3,5 - 11% đường toàn phần, acid oxalic cùng các vitamin và khoáng chất như vitamin A, vitamin C, vitamin B1, vitamin B2, phốt pho.[1]

Mỗi 100g quả khế chứa các chất dinh dưỡng sau:

• Nước: 91,4g.
• Calo: 31 kcal.
• Chất béo: 0,33g.
• Chất đạm: 1,04g.
• Chất xơ: 2.8g.
• Đường: 3,98g.
• Carbohydrate: 6,73g.

Quả khế đặc trưng bởi hình dáng có 5 múi vát nhọn, tạo thành hình ngôi sao khi cắt ngang

2Các tác dụng của quả khế đối với sức khỏe

Giảm cân

Chất xơ trong quả khế có thể thúc đẩy quá trình trao đổi chất và giúp no lâu hơn. Do đó, tiêu thụ khế giúp bạn có thể ăn ít hơn, giúp giảm cân hiệu quả.

Khế cũng là một món ăn nhẹ ít calo nên khi tiêu thụ không cung cấp nhiều calo cho cơ thể, mang lại khả năng giảm cân.[2]

Chất xơ trong quả khế thúc đẩy quá trình trao đổi chất, hỗ trợ giảm cân

Duy trì đường huyết ổn định

Quả khế chứa khoảng 2,8 g chất xơ trong một khẩu phần 100g. Chất xơ là một thành phần quan trọng giúp tiêu hóa chậm, tăng cảm giác no và hỗ trợ điều chỉnh lượng đường trong máu ổn định.[3]

Chất xơ giúp tiêu hóa chậm, hỗ trợ điều chỉnh lượng đường trong máu ổn định

Kháng viêm, kháng khuẩn

Hàm lượng chất chống oxy hóa dồi dào trong quả khế như flavonoid, proanthocyanidin, vitamin C, beta-caroten, alkaloid, tanin,… giúp loại bỏ các gốc tự do có hại, ngăn ngừa stress oxy hóa và tình trạng viêm mãn tính - tác nhân chính gây ra các bệnh như bệnh tim mạch, tiểu đường và ung thư.[3]

Ngoài ra, các chiết xuất khế ở nhiều nồng độ khác nhau có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn Staphylococcus aureus, Klebsiella spp., Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa và Bacillus cereus.[4]

Hàm lượng chất chống oxy hóa trong quả khế ngăn ngừa stress oxy hóa và tình trạng viêm mãn tính

Cải thiện sức khỏe tim mạch

Mỗi 100g quả khế có chứa đến 133mg kali. Hàm lượng kali cao nên khi tiêu thụ khế giúp hạ huyết áp, giảm mức cholesterol, nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ, cải thiện sức khỏe tim mạch.[2]

Nghiên cứu năm 2021 cho thấy apigenin (còn gọi là flavone carambola) làm giãn động mạch chủ ngực bằng cách ức chế dòng canxi đi vào qua kênh canxi. Từ đó giúp hạ huyết áp động mạch và tăng co bóp cơ tim tích cực.[5]

Hàm lượng kali cao trong quả khế giúp hạ huyết áp, cải thiện sức khỏe tim mạch

Chống oxy hóa

Quả khế chứa các chất chống oxy hóa như flavonoid, proanthocyanidin, vitamin C, saponin β-carotene, alkaloid, tannin và axit galic cao. Từ đó, mang lại hoạt tính chống oxy hóa, có khả năng loại bỏ hiệu quả các loại oxy phản ứng (ROS) và các gốc tự do khác.[6]

Việc tiêu thụ quả khế có ích trong việc loại bỏ độc tố khỏi cơ thể và hỗ trợ hệ thống miễn dịch trong việc bảo vệ cơ thể chống lại ung thư, tổn thương do stress oxy hóa và quá trình oxy hóa lipid.[7]

Quả khế chứa các chất có hoạt tính chống oxy hóa

Chống loét dạ dày tá tràng

Nghiên cứu đã chứng minh rằng chiết xuất từ ​​lá cây khế chứa terpenoid (diterpen và triterpen), flavonoid và chất nhầy có hoạt tính chống loét. Đồng thời, chất nhầy còn tạo thành lớp lót cho niêm mạc dạ dày - ruột, giúp tránh tổn thương do viêm dạ dày.[7]

Chiết xuất từ ​​lá cây khế chứa terpenoid, flavonoid và chất nhầy có hoạt tính chống loét

Trị ho

Nghiên cứu năm 2021 cho thấy quả khế chứa các chất chống oxy hóa, nhiều vitamin, khoáng chất nên được sử dụng để điều trị bao gồm sốt, ho, tiêu chảy, đau đầu mãn tính,...[6]

Quả khế giúp điều trị sốt, ho, tiêu chảy, đau đầu mãn tính

Cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa

Chất xơ trong quả khế giúp thúc đẩy nhu động ruột đều đặn, phân dễ dàng di chuyển qua đường tiêu hóa. Từ đó làm giảm tình trạng táo bón, đầy hơi, đau bụng và tiêu chảy.[2]

Chất xơ cũng có vai trò như prebiotics - nguyên liệu cho vi khuẩn có lợi trong đường ruột, giúp thúc đẩy sức khỏe tiêu hóa khỏe mạnh. Thực hiện chế độ ăn giàu chất xơ cũng có thể bảo vệ cơ thể chống lại các rối loạn tiêu hóa như ung thư đại tràng và bệnh viêm ruột (IBD).[8]

Chất xơ trong quả khế giúp thúc đẩy nhu động ruột đều đặn, cải thiện sức khỏe tiêu hóa

Tăng cường hệ miễn dịch

Tiêu thụ mỗi 100g quả khế cung cấp khoảng 34.4mg vitamin C cho cơ thể. Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong chức năng miễn dịch, hỗ trợ cơ thể tạo ra các tế bào miễn dịch lympho và bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của các gốc tự do.[9]

Quả khế cung cấp vitamin C đóng vai trò quan trọng trong chức năng miễn dịch

Ngăn ngừa ung thư

Hàm lượng vitamin C trong quả khế có đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ và bảo vệ tế bào cơ thể khỏi bị tổn thương. Nghiên cứu năm 2022 cho thấy việc tiêu thụ vitamin C làm giảm tỷ lệ mắc ung thư vú, ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư phổi, ung thư tuyến tụy và ung thư tuyến tiền liệt.[10]

Hàm lượng vitamin C trong quả khế giúp giảm tỷ lệ mắc ung thư

Cải thiện thị lực

Việc ăn khế có thể bổ sung vitamin A cho cơ thể, từ đó hỗ trợ và cải thiện thị lực, ngăn ngừa các vấn đề về mắt như đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng.

Vì thế, trong y học Ayurvedic, nước ép khế được khuyến khích như một loại thuốc nhỏ mắt tự nhiên để cải thiện thị lực.[11]

Ăn khế bổ sung vitamin A cho cơ thể, hỗ trợ và cải thiện thị lực

Tốt cho làn da

Hàm lượng chất chống oxy hóa cao trong quả khế khiến chúng trở thành chất chống viêm tốt, có thể giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh vẩy nến và viêm da. Nghiên cứu chỉ ra rằng hoạt động chống viêm của chiết xuất quả khế giúp cải thiện tình trạng viêm da và dần dần làm giảm bệnh chàm.[2]

Chiết xuất quả khế giúp cải thiện tình trạng viêm da

Hạ cholesterol máu

Việc tiêu thụ khế có thể làm tăng quá trình đào thải cholesterol và axit mật ra khỏi cơ thể.

Nghiên cứu cho rằng chất xơ từ khế có kích thước siêu nhỏ làm giảm nồng độ triglyceride huyết thanh (15,6 - 17,8%) và cholesterol toàn phần trong huyết thanh (15,7 - 17,0%) thông qua việc tăng cường bài tiết cholesterol (123-126%) và axit mật (129-133%) trong phân.[12]

Một nghiên cứu khác năm 2019 cũng phát hiện ra rằng chiết xuất methanol của lá khế có thể làm giảm nồng độ lipid huyết thanh. Đồng thời làm giảm chỉ số khối cơ thể (BMI), chỉ số gây xơ vữa động mạch, cholesterol, triglyceride ở gan và làm tăng cholesterol trong phân và axit mật. Từ đó cho thấy tác dụng tiềm tàng của chiết xuất lá khế trong việc cải thiện tình trạng tăng lipid máu và stress oxy hóa.[13]

Việc tiêu thụ khế giúp làm tăng quá trình đào thải cholesterol và axit mật ra khỏi cơ thể

3Hướng dẫn cách sử dụng quả khế an toàn, hiệu quả

Quả khế là nguồn dinh dưỡng dồi dào, một vị thuốc tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, bất kỳ loại trái cây nào cũng chỉ nên tiêu thụ với lượng vừa phải, hợp lý, tránh để lại những tác dụng không mong muốn cho sức khỏe như tổn thương thận, nhiễm độc,...

Khế có thể ăn tươi với cách chế biến như sau:[14]

• Chọn những quả khế chín, có màu vàng tươi pha chút màu xanh.
• Rửa sạch khế dưới vòi nước hoặc có thể pha chút nước muối, chà xát bằng ngón tay cho đến khi sạch hết bụi bẩn bám trong các kẽ hở để đảm bảo vệ sinh.
• Dùng dao cắt bỏ 2 đầu và phần mép bị đổi màu của quả khế.
• Sau đó cắt quả khế thành từng lát dày hoặc từng khúc. Bỏ hạt khi ăn.

Bên cạnh việc ăn tươi trực tiếp, bạn có thể tiêu thụ quả khế bằng nhiều cách khác như:[15]

• Thêm khế vào các món salad.
• Sử dụng quả khế như một vật trang trí trong các món ăn.
• Dùng khế làm bánh nướng hoặc bánh pudding.
• Sử dụng quả khế như một món ăn kèm với các món ăn từ gia cầm hoặc hải sản.
• Thêm khế vào các món hầm và cà ri kiểu châu Á hoặc Ấn Độ.
• Làm mứt, thạch.
• Nước ép khế.

Khế có thể ăn tươi trực tiếp hoặc tiêu thụ bằng nhiều cách khác nhau

4Một số bài thuốc có sử dụng quả khế

Bài thuốc chữa dị ứng tiếp xúc

• Nguyên liệu: Quả khế.
• Cách làm: Rửa sạch, sau đó thái quả khế thành từng miếng nhỏ. Vò nát từng lát nhỏ khế và chà xát lên vùng da bị tổn thương do dị ứng.

Khế giúp chữa dị ứng tiếp xúc

Bài thuốc sát trùng vết thương lở loét

• Nguyên liệu: Quả khế với lượng vừa đủ.
• Cách làm: Đem nấu quả khế đã chuẩn bị lấy nước để rửa vết thương lở loét.

Nấu quả khế lấy nước để rửa và sát trùng vết thương lở loét

Bài thuốc chữa ho và đau họng

• Nguyên liệu: 1 - 2 quả khế tươi. Lựa chọn quả không bị sâu hay dập nát.
• Cách làm: Ép lấy nước phần khế đã chuẩn bị để uống. Sử dụng liên tục trong vòng 3 - 5 ngày chữa ho và đau họng.

Nước ép khế giúp chữa ho và đau họng

Bài thuốc chữa tiểu tiện không thông

• Nguyên liệu: 7 quả khế chua.
• Cách làm: Lấy 1/3 phía gần cuống của 7 quả khế chua đem nấu cùng 600ml nước đến khi còn lại khoảng 300ml. Chắt lấy nước và uống khi còn ấm. Bạn nên kết hợp thêm cùng bài thuốc 1 củ tỏi và 1 quả khế giã nhuyễn, đắp lên rốn để mang lại hiệu quả thông tiểu tốt nhất.

Quả khế được sử dụng trong bài thuốc chữa tiểu tiện không thông

Bài thuốc hạ sốt, chữa cảm cúm

• Nguyên liệu: 3 quả khế, 50ml rượu.
• Cách làm: Nướng chín 3 quả khế đã chuẩn bị. Cho vào chiếc túi vải, vắt lấy phần nước cốt. Đem nước cốt pha thêm 50ml rượu để uống.

Sử dụng khế nướng và rượu giúp hạ sốt, chữa cảm cúm

Bài thuốc thanh nhiệt giải độc cho bệnh nhân ung thư điều trị hóa trị, xạ trị

• Nguyên liệu: Quả khế chín
• Cách làm: Rửa sạch phần khế đã chuẩn bị. Cho vào túi vải sạch, vắt lấy nước. Sau đó thêm đường, nấu cho sôi thì cho thêm một ít lát táo tây, nho, múi cam, chuối thái lát vào. Tiếp tục nấu đến khi hỗn hợp chín và sánh lại thì múc ra ăn.

Quả khế được dùng giúp thanh nhiệt giải độc cho bệnh nhân ung thư điều trị hóa trị, xạ trị

Bài thuốc sơ cứu cho người bị ngộ độc mã tiền

• Nguyên liệu: Quả khế.
• Cách làm: Rửa sạch quả khế, đem ép lấy phần nước để uống từ từ từng chút một. Ngộ độc mã tiền nên uống thật nhiều nước ép khế để tăng công dụng giải độc, đồng thời cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt, tránh gây tử vong do co giật .

Ngộ độc mã tiền nên uống thật nhiều nước ép khế

Bài thuốc thanh lọc phổi, chữa xương khớp

• Nguyên liệu: 2kg khế, 200g đường.
• Cách làm: Cho đường và nước vào nồi, nấu sôi cho đường tan. Khế rửa sạch, chẻ dọc cho vào lọ thủy tinh lần lượt 1 lớp khế 1 lớp nước đường. Cuối cùng cho thêm vài lát gừng rải lên trên.

Ngâm đường và khế là bài thuốc giúp thanh lọc phổi, chữa xương khớp

5Lưu ý khi sử dụng quả khế

Tác dụng phụ khi ăn khế quá nhiều

Quả khế có nhiều đặc tính tuyệt vời cho sức khỏe. Tuy nhiên, loại quả này cũng gây nguy hiểm cho sức khỏe khi tiêu thụ quá nhiều:[16][7]

• Sỏi thận: Khế chứa nhiều oxalate nên khi tiêu thụ nhiều, nồng độ oxalate trong máu cao có thể gây ra sỏi thận và thậm chí suy giảm chức năng thận.
• Vấn đề trong hệ thần kinh: Caramboxin trong khế là một chất độc thần kinh. Do đó, ăn quá nhiều khế có thể ảnh hưởng đến não và gây ra các vấn đề trong hệ thần kinh.
• Khó chịu dạ dày, nôn mửa.
• Ngộ độc khế với các triệu chứng như nấc cụt, lú lẫn, rối loạn tâm thần, động kinh và nguy hiểm là tử vong.

Sỏi thận là một trong những tác dụng phụ khi tiêu thụ quá nhiều khế

Quả khế tương tác với loại thuốc nào?

Khi tiêu thụ, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Đồng thời, để tránh làm tăng nồng độ thuốc trong huyết thanh, không ăn quả khế khi đang dùng:[17]

• Bosutinib điều trị bệnh bạch cầu tủy xương mãn tính nhiễm sắc thể (Ph +).
• Panobinostat điều trị ung thư.
• Venetoclax điều trị bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính (CLL).

Quả khế tương tác với một số loại thuốc điều trị ung thư

Đối tượng không nên ăn khế

Quả khế có những công dụng tuyệt vời cho cơ thể nếu tiêu thụ đúng cách với liều lượng vừa phải. Tuy nhiên có một số trường hợp nên tránh ăn khế như:

• Có tiền sử bệnh thận hoặc viêm tụy mãn tính.[9]
• Người bị tiểu đường nên tránh ăn khế ngọt.
• Người bị đau dạ dày vì trong khế chứa một lượng axit nhất định.
• Không nên ăn khế khi đói.
• Tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc sử dụng các loại hoa quả như khế trong quá trình sử dụng thuốc để tránh làm thay đổi quá trình chuyển hóa thuốc.[9]

Người bị viêm tụy mãn tính không nên ăn quả khế

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về tác dụng của quả khế đối với sức khỏe cũng như những bài thuốc có sử dụng quả khế để điều trị bệnh. Hãy chia sẻ bài viết này đến mọi người nếu bạn thấy hữu ích nhé!