Trào ngược dạ dày thực quản: Triệu chứng và cách điều trị

Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh lý ngày càng phổ biến ở người trẻ và trưởng thành. Tuy nhiên, người bệnh thường phát hiện bệnh tương đối muộn hoặc không điều trị đúng cách làm bệnh ngày càng nặng hơn. Cùng tìm hiểu về bệnh trào ngược dạ dày thực quản qua bài viết dưới đây nhé!

1Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng thức ăn, dịch tiêu hóa từ dạ dày di chuyển ngược lên thực quản gây tổn thương niêm mạc, khiến người bệnh cảm thấy nóng rát, ợ hơi và khó nuốt. [1]

Tình trạng trào ngược acid có thể gặp ở hầu hết mọi người trong một số trường hợp như ăn quá no hoặc thức ăn khó tiêu nhưng sẽ hết ngay sau đó. Bạn cần phải điều trị bệnh nếu tình trạng trào ngược diễn ra thường xuyên từ 2 lần/tuần gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

Trào ngược dạ dày thực quản là hiện tượng acid di chuyển ngược từ dạ dày lên thực quản

2Nguyên nhân trào ngược dạ dày

Do sự bất thường ở cơ thắt dưới thực quản

Bình thường, cơ thắt dưới thực quản chỉ giãn mở ra khi nuốt nhằm đưa thức ăn xuống dạ dày và đóng lại ngay sau đó để ngăn dịch dạ dày trào ngược lên trên. Khi có sự rối loạn hoạt động của nhóm cơ này sẽ dẫn đến trào ngược các thành phần trong dạ dày vào thực quản.

Do sự bất thường ở cơ hoành

Cơ hoành là phần cơ ngăn cách ngực - bụng và có một lỗ thông giữa thực quản với dạ dày. Khi bạn nuốt thức ăn, cơ hoành sẽ co bóp để tạo áp lực đưa thức ăn xuống dạ dày.

Khi cơ hoành bị thoát vị sẽ tạo điều kiện để acid dạ dày chảy ngược lên thực quản do cơ hoành và cơ thắt dưới không hoạt động đồng bộ với nhau.

Nguyên nhân do sự bất thường tại dạ dày

Bất thường ở dạ dày là một trong những nguyên nhân gây ra trào ngược dạ dày. Có thể kể đến hai yếu tố chính bao gồm:

• Thức ăn không được tiêu hóa hết, bị ứ lại trong dạ dày. Mặt khác, các bệnh về dạ dày như: ung thư dạ dày, viêm loét dạ dày, hẹp môn vị cũng làm cho acid dạ dày dễ bị trào lên thực quản hơn.
• Áp lực lớn lên ổ bụng do các hoạt động như ho kéo dài, hắt hơi, hoặc gập bụng cũng tạo điều kiện cho trào ngược xuất hiện.

Các nguyên nhân khác

Bên cạnh các nguyên nhân do thực quản và dạ dày, có một số yếu tố khác có thể làm bệnh trào ngược dạ dày thực quản dễ xuất hiện hơn bao gồm:[2]

• Mang thai, đặc biệt là 3 tháng cuối thai kỳ do kích thước thai nhi tăng nhanh gây chèn ép vào dạ dày.
• Người thừa cân, béo phì.
• Thường xuyên ăn đồ ăn khó tiêu, nhiều dầu mỡ hoặc đồ ăn cay nóng.
• Sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, sô cô la.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc có thể dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản như thuốc giảm đau, thuốc an thần, chống trầm cảm hoặc thuốc điều trị hen phế quản.

3Triệu chứng trào ngược dạ dày

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản có nhiều biểu hiện đa dạng từ nhẹ đến nặng khiến người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh đường hô hấp khác. Một số triệu chứng điển hình của bệnh ở người lớn bao gồm:

• Ợ nóng là cảm giác nóng rát bắt đầu từ giữa ngực và có thể lan lên cổ họng. Thường xuất hiện sau khi ăn và có thể nặng hơn vào ban đêm hoặc khi nằm nghỉ ngơi.
• Đau tức vùng ngực giữa, phía sau xương ức.
• Thấy vị đắng hoặc chua trong miệng.
• Buồn nôn, nôn hoặc trào ngược thức ăn lên miệng.
• Cảm giác nuốt khó, nuốt vướng.
• Nếu bệnh kéo dài có thể gây khàn tiếng, khó thở, ho và viêm họng mạn tính.

Ở trẻ em, GERD có thể biểu hiện qua các triệu chứng như nôn ói, quấy khóc và chán ăn. Trẻ có thể bị thức ăn hoặc chất lỏng vô tình đi vào đường hô hấp thay vì đi vào dạ dày dẫn đến ho, khàn giọng hoặc khò khè.

Một số triệu chứng điển hình ở bệnh trào ngược dạ dày thực quản

4Trào ngược dạ dày có tự khỏi không?

Trào ngược dạ dày thực quản không thể tự khỏi nếu không được điều trị đúng theo phác đồ. Đây là bệnh lý mạn tính yêu cầu người bệnh phải có chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý và dùng thuốc theo chỉ định.

Tuy nhiên, thời gian điều trị bệnh thường kéo dài và dễ tái phát. Do đó, người bệnh cần kiên trì uống thuốc, xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh.

5Biến chứng nguy hiểm

Việc trào ngược dịch tiêu hóa từ dạ dày lên phía trên thực quản trong một thời gian dài dẫn đến tổn thương niêm mạc thực quản và nhiều biến chứng nguy hiểm khác như:

• Viêm thực quản: sự tác động của acid dạ dày có thể khiến niêm mạc thực quản bị viêm loét, chảy máu khiến người bệnh nuốt đau, giảm khả năng ăn uống.
• Hẹp thực quản: các vết loét thực quản lâu ngày có thể hình thành các dải xơ sẹo khiến lòng thực quản hẹp lại, gây khó khăn trong việc vận chuyển thức ăn xuống dạ dày.
• Barrett thực quản: là tình trạng mà niêm mạc thực quản bị biến đổi do tiếp xúc lâu ngày với acid dạ dày. Sự biến đổi này được xem là tiền ung thư và có thể dẫn đến ung thư thực quản nếu không được điều trị kịp thời.
• Ung thư thực quản: các khối ung thư có thể chèn ép làm giảm kích thước thực quản, chảy máu khiến người bệnh nuốt vướng, ăn uống kém, nôn ra máu và sút cân nhanh chóng.

Ung thư thực quản là một trong những biến chứng nguy hiểm của bệnh

6Cách chẩn đoán

Để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản, bác sĩ cần kết hợp cả các kỹ thuật lâm sàng và các xét nghiệm liên quan:[3]

• Chẩn đoán lâm sàng: bác sĩ sẽ khai thác về thói quen ăn uống, sinh hoạt, tiền sử dùng thuốc và các diễn biến của bệnh nhằm loại trừ các bệnh đường hô hấp và tiêu hóa khác.
• Nội soi: bác sĩ sẽ đưa thiết bị nội soi với camera được gắn ở trên đầu để quan sát các tổn thương tại niêm mạc đường tiêu hóa và khả năng hoạt động của cơ thắt dưới thực quản.
• Xét nghiệm độ pH nâng cao: nhằm phát hiện tình trạng trào ngược sớm ở bệnh nhân có đầy đủ các triệu chứng lâm sàng nhưng kết quả nội soi chưa phát hiện bất thường.

7Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Để tránh những khó chịu trong ăn uống, sinh hoạt và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm của bệnh trào ngược dạ dày thực quản, người bệnh nên đến khám bác sĩ sớm nếu có những biểu hiện sau:

• Nóng rát phía sau xương ức, ợ hơi kéo dài.
• Đau tức ngực.
• Nuốt vướng, nuốt khó.
• Ngứa rát họng, ho khan kéo dài.

Nuốt vướng kéo dài là dấu hiệu cần phải đến gặp bác sĩ sớm

Nơi khám chữa trào ngược dạ dày

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nội, Tiêu hoá để được chuẩn đoán và kê đơn thuốc dạ dày phù hợp. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nhân Dân 115, Bệnh viện Thống Nhất.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện E Trung ương.

8Các cách chữa bệnh trào ngược dạ dày

Sử dụng thuốc trào ngược dạ dày thực quản

Việc điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản bằng thuốc được đánh giá khá cao hiện nay. Bác sĩ có thể chỉ định một số nhóm thuốc trào ngược dạ dày thực quản sau:

• Thuốc trung hòa acid dạ dày: nhằm giảm bớt tác động tạm thời của acid dạ dày đối với niêm mạc thực quản, hầu họng nhưng không thể điều trị bệnh dứt điểm.
• Thuốc kháng histamin H2: có tác dụng giảm sự bài tiết acid dạ dày, giảm đau rát, ợ hơi kéo dài khoảng 12 giờ.
• Thuốc ức chế bơm proton: hay được gọi là thuốc PPI có tác dụng ngăn chặn dạ dày bài tiết dịch tiêu hóa trong thời gian dài, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổn thương viêm, vết loét tại thực quản được hồi phục.

Phẫu thuật

Nếu bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở mức độ nặng, không đáp ứng với điều trị nội khoa bằng thuốc thì bác sĩ có thể cân nhắc một số phương pháp sau:

• Phẫu thuật Nissen: bác sĩ sẽ tiến hành tạo hình lại cơ thắt dưới thực quản khiến phần cơ này trở nên chắc khỏe, giảm hiện tượng trào ngược dịch tiêu hóa nên phía trên.
• Phẫu thuật Linx: bác sĩ sẽ cấy một chuỗi hạt có từ tính nhỏ quanh cơ thắt dưới thực quản nhằm cải thiện chức năng đóng mở giúp đưa thức ăn xuống dạ dày và hạn chế trào ngược.

9Bị trào ngược dạ dày thực quản nên tránh những thực phẩm nào?

Chế độ ăn uống cũng có ảnh hưởng lớn đến việc hình thành, phát triển và biến chứng của bệnh. Do đó, bệnh nhân trào ngược dạ dày thực quản nên hạn chế ăn những thực phẩm sau:

• Thức ăn cay nóng như ớt tươi, tương ớt, hạt tiêu, gừng.
• Đồ ăn xào nấu hoặc chiên rán nhiều dầu mỡ.
• Trái cây có tính chua như chanh, quất (tắc), cam hoặc quýt.
• Các chất kích thích như cà phê, bia rượu hoặc sô cô la.
• Đồ uống và nước ngọt có ga.

Một số thực phẩm làm nặng thêm tình trạng trào ngược mà bạn nên tránh

10Biện pháp phòng ngừa trào ngược dạ dày

Bạn vẫn có thể ngăn ngừa và hạn chế tần suất trào ngược dạ dày thực quản bằng việc áp dụng một số biện pháp sau:[4]

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hạn chế các thực phẩm có hại cho dạ dày, thực quản như đồ cay, nhiều chất béo xấu hoặc quá chua.
• Nhai kỹ thức ăn giúp giảm thời gian tiêu hóa của dạ dày.
• Chia nhỏ thành nhiều bữa ăn trong ngày thay vì ăn quá no.
• Sau khi ăn, nên ngồi nghỉ ngơi một lúc để dạ dày tiêu hóa bớt thức ăn trước khi nằm.
• Gối đầu cao khi nằm hoặc nằm nghiêng về bên trái.
• Giảm cân theo khoa học để duy trì vóc dáng, tránh thừa cân, béo phì.
• Điều trị các bệnh liên quan theo chỉ định của bác sĩ và khám lại bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường.
• Tránh hút thuốc lá, rượu bia.
• Hạn chế thức khuya, stress, làm việc quá sức. Bạn có thể áp dụng một số phương pháp thư giãn như yoga, ngồi thiền, nghe nhạc.

Tư thế nằm đúng và không gây đau cổ cho người bị trào ngược dạ dày thực quản

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích về bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Hãy chia sẻ bài viết đến với tất cả bạn bè và người thân xung quanh bạn nhé!