Bệnh cường lách: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

Cường lách là bệnh lý đặc trưng bởi sự tăng cường phá hủy tế bào máu dưới tác động của nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh nhân có thể bị thiếu máu, giảm tiểu cầu hoặc lách to, đau bụng. Cùng tìm hiểu về bệnh cường lách qua bài viết dưới đây nhé!

1Bệnh cường lách là gì?

Lách là một cơ quan có mật độ chắc, chứa lượng máu của cơ thể và nằm ở vùng bụng trên bên trái. Lá lách rất quan trọng đối với hoạt động sống với việc đảm nhận một số chức năng như:[1]

• Dự trữ máu để cung cấp vào vòng tuần hoàn trong trường hợp mất máu.
• Tham gia tổng hợp tế bào hồng cầu và bạch cầu trong giai đoạn phôi thai.
• Tiêu hủy các tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu) già hoặc có bất thường về cấu trúc và không thực hiện được chức năng.
• Làm nhiệm vụ miễn dịch thông qua việc bắt giữ và tiêu diệt các vi sinh vật có hại trong máu.

Cường lách là hiện tượng tăng cường hoạt động quá mức của lá lách dẫn đến sự phá hủy một lượng lớn các tế bào máu sớm hơn bình thường. Tình trạng này có thể gây ra tình trạng thiếu máu, giảm số lượng bạch cầu và tiểu cầu.[2]

Cường lách là hiện tượng lá lách tăng hoạt động dẫn đến phá hủy sớm các tế bào máu

2Nguyên nhân gây cường lách

Bệnh cường lách có thể xuất hiện do rất nhiều nguyên nhân khác nhau như bệnh lý gan mật và các bất thường về máu. Một số nguyên nhân phổ biến của bệnh gồm:[3]

• Các bệnh lý về gan: ở bệnh nhân xơ gan hoặc viêm gan mạn tính, hiện tượng tăng áp lực tĩnh mạch cửa có thể khiến kích thước lách to lên khiến tế bào máu bị phá hủy ở lách cũng nhiều hơn.
• Nhiễm trùng: lách đảm nhiệm chức năng miễn dịch để bảo vệ cơ thể. Do đó, khi có sự tấn công của vi khuẩn, virus gây ra các bệnh lý nhiễm trùng thì lách sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn.
• Các bệnh tự miễn: sự tấn công của các tự kháng thể trong bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus ban đỏ hệ thống… sẽ dẫn đến viêm nhiễm đa cơ quan khiến lách phải tăng cường hoạt động.
• Ung thư: ở thời kỳ bào thai, lách có thể sản xuất tế bào máu và dừng lại khi trẻ ra đời. Tuy nhiên, ở bệnh ung thư máu hoặc bệnh bạch cầu khiến tủy xương giảm tổng hợp tế bào máu thì lách sẽ tăng cường hoạt động để thực hiện chức năng này.
• Các bệnh liên quan đến máu: những bệnh lý gây biến đổi tế bào máu hoặc tan máu sớm như thiếu máu tán huyết, thiếu máu hồng cầu to hoặc bất thường dòng bạch cầu có thể dẫn đến cường lách để loại bỏ các mảnh vụn tế bào máu sót lại.
• Rối loạn di truyền: dẫn đến sự thay đổi cấu trúc của tế bào máu sẽ khiến chúng không thực hiện được chức năng và đòi hỏi lách phải tăng cường phá hủy. Hiện tượng này thường gặp ở bệnh hồng cầu hình liềm, đa hồng cầu, thalassemia.

Cường lách có thể xuất hiện ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

3Dấu hiệu của bệnh cường lách

Dấu hiệu bệnh cường lách thường không điển hình và dễ nhầm lẫn với bệnh lý về máu hoặc nhiễm trùng thông thường. Một số dấu hiệu thường gặp nhất của bệnh gồm:[4]

• Hay hoa mắt, chóng mặt, ít tập trung trong công việc.
• Da xanh xao, tay chân lạnh do thiếu máu.
• Cơ thể thường xuyên bị bầm tím, chảy máu cam do giảm số lượng tiểu cầu.
• Dễ bị nhiễm trùng da, viêm đường hô hấp trên hoặc viêm đường tiết niệu do thiếu hụt bạch cầu.
• Một số bệnh nhân có thể thấy đau hoặc sờ thấy khối cứng vùng bụng trên bên trái nếu có lách to.

Đau tức vùng bụng trên bên trái có thể là dấu hiệu của bệnh

4Biến chứng nguy hiểm

Cường lách nếu không được điều trị sớm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh như:[5]

• Nhiễm trùng: do một lượng lớn bạch cầu có vai trò phát hiện và tiêu diệt vi sinh vật có hại bị phá hủy sớm ở lách. Do đó, bệnh nhân cường lách có thể gặp viêm nhiễm nặng như nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi.
• Vỡ lá lách: khi kích thước lách tăng quá mức ở bệnh cường lách có thể dẫn đến vỡ lá lách khiến máu chảy ồ ạt gây mất máu, tụ máu trong ổ bụng rất nguy hiểm cho bệnh nhân.

5Cách chẩn đoán

Việc quan trọng trong chẩn đoán cường lách là xác định mức độ và nguyên nhân gây bệnh để có kế hoạch điều trị phù hợp. Do đó, bác sĩ sẽ kết hợp một số phương pháp sau:[6]

• Khám bệnh: bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử các bệnh về máu, gan mật cũng như quá trình diễn biến của triệu chứng để đưa ra những phán đoán ban đầu về bệnh. Ngoài ra, bác sĩ sẽ khám lách để phân độ giai đoạn cường lách.
• Xét nghiệm máu: nhằm phát hiện ra nguyên nhân gây bệnh như bất thường tế bào máu thông qua chỉ số hồng cầu, bạch cầu hoặc tiểu cầu. Bên cạnh, xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng xơ gan dẫn đến cường lách.
• Hình ảnh học: siêu âm ổ bụng là kỹ thuật phổ biến nhất nhằm chẩn đoán và phát hiện những biến chứng của bệnh. Bác sĩ có thể quan sát được kích thước của lá lách, áp lực tĩnh mạch cửa hoặc dịch tự do trong ổ bụng thông qua siêu âm.

Bác sĩ có thể chẩn đoán cường lách nhờ kết quả siêu âm ổ bụng

6Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Để kịp thời phát hiện và điều trị cường lách hiệu quả, bạn nên đến gặp bác sĩ sớm khi xuất hiện một số triệu chứng sau:

• Cơ thể mệt mỏi, ăn uống không ngon hoặc chán ăn.
• Dấu hiệu thiếu máu như da xanh, hoa mắt, chóng mặt.
• Dễ bị chảy máu cam, chảy máu chân răng.
• Thường xuyên bị ốm.
• Đau bụng trên bên trái.

Thường xuyên chảy máu cam là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ sớm

Nơi khám chữa bệnh cường lách

Nếu phát hiện những dấu hiệu nghi ngờ bệnh cường lách, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất, các phòng khám hay bệnh viện chuyên khoa Nội hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Bình Dân, Bệnh viện Thống Nhất.
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Xanh Pôn, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

7Các phương pháp chữa bệnh cường lách

Tùy vào mỗi nguyên nhân gây bệnh khác nhau mà bác sĩ sẽ có những phương pháp điều trị cường lách cụ thể nhằm đạt được hiệu quả cao như:[7]

Thay đổi lối sống

Người bệnh cường lách nên xây dựng những thói quen sống lành mạnh để làm chậm diễn biến của bệnh như:

• Không dùng rượu bia, thuốc lá đối với cường lách do xơ gan, ung thư.
• Ăn uống đủ chất, bổ sung chất xơ, các loại vitamin và khoáng chất qua trái cây và rau xanh.
• Chia nhỏ thành nhiều bữa ăn trong ngày thay vì ăn quá no để tránh đau tức bụng.

Xạ trị thu nhỏ lách

Bác sĩ sẽ sử dụng tia bức xạ có cường độ thấp chiếu trực tiếp vào lách nhằm phá hủy tổ chức lách tăng cường hoạt động. Nhờ đó, kích thước lách có thể được thu nhỏ mà vẫn có thể tham gia các chức năng khác của cơ thể.

Cắt bỏ lách

Bác sĩ sẽ loại bỏ hoàn toàn lá lách bị tổn thương ra khỏi ổ bụng để giảm bớt những triệu chứng thiếu máu, giảm bạch cầu, tiểu cầu của bệnh. Phương pháp này thường được áp dụng cho:

• Bệnh nhân cường lách nặng.
• Không đáp ứng với các biện pháp điều trị thông thường
• Cường lách do bệnh lý rối loạn di truyền như thalassemia, hồng cầu hình liềm…

Tuy nhiên, sau khi cắt lách, cơ thể bệnh nhân sẽ bị suy giảm miễn dịch và dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn. Do đó, bác sĩ sẽ cân nhắc rất kỹ trước khi chỉ định phương pháp điều trị này.

8Biện pháp phòng ngừa cường lách

Để phòng ngừa bệnh cường lách hiệu quả, bạn có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản sau:

• Vệ sinh cơ thể hàng ngày, rửa tay sạch sẽ trước và sau khi ăn với xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để tránh viêm nhiễm.
• Tập thể dục thể thao hàng ngày nhằm tăng cường sức đề kháng.
• Ăn uống lành mạnh, đa dạng các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho việc tạo máu như thực phẩm giàu sắt, vitamin B9 hoặc vitamin B12.
• Mặc đồ bảo hộ phù hợp để đảm bảo an toàn nếu phải tiếp xúc với các chất hóa học độc hại.
• Tham gia tư vấn và sàng lọc trước sinh để tránh các bệnh rối loạn di truyền ở trẻ.
• Thăm khám sức khỏe 2 lần/năm nhằm kịp thời điều trị các bệnh lý có thể dẫn đến cường lách.

Bổ sung các thực phẩm giàu sắt giúp phòng ngừa bệnh lý về máu dẫn đến cường lách

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn biết được nhiều kiến thức bổ ích về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh cường lách. Hãy chia sẻ thông tin này đến với tất cả bạn bè và người thân của bạn nhé!