Cây đinh lăng có tác dụng gì? 13 công dụng và lưu ý khi dùng

Cây đinh lăng được ví như là nhân sâm của người nghèo, không chỉ dùng làm gia vị mà còn mang đến nhiều công dụng vượt trội cho sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu xem cây đinh lăng có tác dụng gì qua bài viết dưới đây nhé!

1Cây đinh lăng là gì? Đặc điểm của đinh lăng

Cây đinh lăng có tên khoa học là Polyscias fruticosa (L.) Harms, thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae) và có nguồn gốc từ Ấn Độ. Đây là loài cây bụi, cao khoảng 0,8 - 1,5 mét và được đặc trưng bởi những chiếc lá kép, xẻ thùy sâu kèm theo răng cưa ở mép lá. Hoa đinh lăng thường mọc thành cụm ở đầu cành, có màu trắng hoặc vàng nhạt. Quả có kích thước nhỏ, hình cầu và khi chín thường chuyển sang màu đen.[1]

Theo Y học cổ truyền, đinh lăng có vị ngọt, hơi đắng và tính mát. Do đó, chúng thường được sử dụng như một phương thuốc giúp thông huyết mạch, bồi bổ khí huyết cũng như tăng cường sức đề kháng cơ thể.

Còn trong Y học hiện đại, loài cây này thường được dùng trong điều trị bệnh kiết lỵ, đau dây thần kinh, thấp khớp và các bệnh về đường tiêu hóa. Điều này có được là nhờ trong rễ và lá đinh lăng chứa nhiều thành phần có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm và kháng độc tố như alkaloid, flavonoid, saponin hay tannin.[2]

Đinh lăng được sử dụng phổ biến cả trong y học cổ truyền và y học hiện đại

2Các tác dụng của đinh lăng đối với sức khỏe

Chữa rối loạn kinh nguyệt

Với khả năng tăng cường sức đề kháng và cải thiện quá trình lưu thông máu, lá đinh lăng trở thành vị cứu tinh cho nhiều chị em trong những ngày đèn đỏ. Bài thuốc sắc từ cành và lá đinh lăng không chỉ giúp giảm đau bụng kinh hiệu quả mà còn hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt.

Đinh lăng giúp điều hòa kinh nguyệt cũng như giảm đau bụng kinh hiệu quả

Hỗ trợ điều trị Parkinson và Alzheimer

Lá đinh lăng từ lâu đã được biết đến với khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến thoái hóa thần kinh như Parkinson hay bệnh Alzheimer. Cụ thể là, đinh lăng giúp cải thiện các triệu chứng run rẩy, mất thăng bằng, mất ngủ, suy giảm trí nhớ hay suy nhược thần kinh. Tác dụng này có được là nhờ lá đinh lăng chứa các thành phần bảo vệ tế bào thần kinh như polyphenol, flavonoid, saponin, terpenoid và alkaloid.[2]

Đinh lăng giúp giảm triệu chứng run rẩy do bệnh Parkinson hay Alzheimer gây ra

Giảm đau lưng, đau nhức xương khớp

Lá đinh lăng có đặc tính chống oxy hóa và kháng viêm hiệu quả nhờ chứa các hoạt chất như phytosterol và sesquiterpene. Do đó, chúng thường dùng để giảm các triệu chứng liên quan đến bệnh thấp khớp, thiếu máu cục bộ, đau đầu hay đau dây thần kinh.[3]

Bạn có thể sử dụng lá đinh lăng như một phương pháp giảm đau nhức xương khớp

Hỗ trợ tiêu hóa, chữa ngộ độc thức ăn

Bạn có thể uống nước lá đinh lăng liên tục trong vài ngày để làm dịu các triệu chứng khó chịu ở đường tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu hay tiêu chảy. Đặc biệt, thành phần tannin chứa trong lá còn có khả năng hấp thụ các độc tố trong cơ thể, từ đó làm giảm các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như buồn nôn hay ói mửa.

Ổn định đường huyết

Tăng đường huyết là tình trạng lượng đường trong máu cao vượt quá ngưỡng bình thường, xảy ra do tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc do cơ thể đề kháng insulin. Hiện tượng này kéo dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như bệnh tim mạch, suy thận hay mù lòa.

Các nghiên cứu đã chứng minh đinh lăng có khả năng hạn chế việc phân giải tinh bột thành đường đơn cũng như kiểm soát lượng đường hấp thụ vào máu sau khi ăn. Nhờ đó, đường huyết của bạn được giữ ở mức ổn định và giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm do đường huyết cao gây ra.[4], [5]

Đường huyết của bạn được giữ ở mức ổn định nhờ thói quen dùng đinh lăng đúng cách

Bồi bổ sức khỏe cho sản phụ và phụ nữ sau sinh

Việc uống nước lá hoặc nấu canh rau đinh lăng với thịt không chỉ giúp hỗ trợ sản xuất sữa mẹ mà còn tăng cường sức đề kháng và phục hồi sức khỏe sau sinh một cách nhanh chóng. Bởi vì đinh lăng chứa một lượng lớn vitamin B1, vitamin B6, vitamin C cùng với các loại axit amin cần thiết cho cơ thể như lysine, cystein và methionin.

Canh đinh lăng nấu với thịt giúp mẹ hồi phục sức khỏe sau sinh một nhanh chóng

Chữa tắc tia sữa sau sinh

Tắc tia sữa sau sinh là tình trạng sữa mẹ bị ứ đọng bên trong các ống dẫn sữa và không thể đẩy ra khỏi núm vú. Hiện tượng này gây đau đớn cho người mẹ cũng như khiến cho việc cho con bú gặp nhiều khó khăn.[6]

Cây đinh lăng được biết đến với công dụng chữa tắc tia sữa hiệu quả nhờ khả năng khơi thông, làm tan cục sữa đông và giúp tuyến sữa hoạt động tích cực hơn. Chị em có thể uống nước lá đinh lăng khi còn ấm, nấu canh thịt cháo đinh lăng hay ăn lá đinh lăng luộc để cải thiện tình trạng này.

Tuyến sữa của mẹ hoạt động tích cực hơn nhờ sử dụng đinh lăng

Giảm hen phế quản

Một nghiên cứu tại Ghana vào năm 2014 trên những con chuột lang đã cho thấy dịch chiết ethanol của lá đinh lăng có khả năng chống lại sự co thắt phế quản do histamin gây ra lên đến 80 lần. Đồng thời, dịch chiết này cũng ức chế sự phóng thích của tế bào mask - yếu tố khởi phát cơn hen suyễn.[7]

Ngoài ra, đinh lăng còn có công dụng giảm đờm, ức chế ho và giúp bệnh nhân hen nhanh chóng hồi phục khi sử dụng. Điều này có được là nhờ đinh lăng chứa các hoạt chất kháng viêm như terpenoid saponin, cyanogenic glycosid và alkaloid.[8]

Hoạt chất kháng viêm chứa trong đinh lăng giúp bệnh nhân hen nhanh hồi phục hơn

Chữa bệnh trĩ

Việc sử dụng trà từ lá đinh lăng không chỉ giúp làm mát cơ thể mà còn giảm triệu chứng sưng tấy và cảm giác khó chịu do bệnh trĩ gây ra. Bên cạnh đó, đinh lăng còn giúp làm mềm phân, giảm táo bón - một trong những nguyên nhân gây bệnh trĩ.

Điều trị tiểu khó

Rễ cây đinh lăng còn được sử dụng để điều trị chứng bí tiểu nhờ có tác dụng lợi tiểu. Trong một nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng, chiết xuất rễ cây đinh lăng đã làm tăng đáng kể lượng natri, kali cũng như tăng lượng nước tiểu tương đương khi dùng cùng liều thuốc lợi tiểu furosemid.[9]

Rễ cây đinh lăng giúp bạn đi tiểu dễ dàng hơn

Chữa các bệnh về da

Với khả năng làm dịu da, kháng viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ, đinh lăng giúp phục hồi các tổn thương ngoài da một cách tự nhiên và an toàn. Chị em có thể sử dụng lá đinh lăng đắp ngoài da để cải thiện tình trạng mụn, mề đay, vảy nến hay viêm da dị ứng. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để đem lại hiệu quả tốt nhất.

Sử dụng lá đinh lăng để đắp ngoài da giúp làm dịu những kích ứng

Điều trị nhiễm khuẩn

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong đinh lăng chứa hợp chất acid oleanolic có khả năng ức chế sự phát triển của một số loại vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn Gram dương như Enterococcus faecalis, Staphylococcus aureus. Ngoài ra, thành phần dẫn xuất falcarinol và heptadeca ngoài việc có hoạt tính kháng khuẩn mạnh còn có tác dụng chống nấm. [10]

Đinh lăng có khả năng ức chế sự phát triển của tụ cầu vàng Staphylococcus aureus

Hỗ trợ điều trị các bệnh ở thận

Đinh lăng giúp tăng cường quá trình lọc máu, đào thải độc tố và các tinh thể muối dư thừa, từ đó làm giảm nguy cơ hình thành sỏi thận. Không chỉ vậy, các hoạt chất có trong đinh lăng còn giúp giảm viêm, bảo vệ tế bào thận và góp phần cải thiện chức năng thận một cách tự nhiên.

Đinh lăng không chỉ giảm hình thành sỏi thận mà còn giúp cải thiện chức năng thận

3Cách sử dụng đinh lăng đúng cách và an toàn

Bạn có thể dùng trực tiếp đinh lăng tươi, ngâm rượu, sắc thành nước uống, chế biến thành món ăn, dùng bột hay viên uống chứa chiết xuất từ đinh lăng. Tùy thuộc vào từng loại mà liều dùng khuyến cáo của đinh lăng sẽ khác nhau, cụ thể là:[11]

• Lá đinh lăng tươi: 50 - 100g/ngày.
• Rễ đinh lăng sấy khô: 1 - 6g/ngày.
• Dạng thuốc sắc: 30 - 50g/ngày.
• Bột đinh lăng: 2g/ngày.

Để phát huy tối đa hiệu quả, bạn nên sử dụng đinh lăng sau bữa ăn chính khoảng 30 - 60 phút hay dùng trong các bữa ăn nhẹ. Đặc biệt, bạn không nên uống khi đói vì hàm lượng tanin cao trong đinh lăng có thể gây khó chịu ở đường tiêu hóa.

Bạn chỉ nên sử dụng khoảng 50 - 100g lá đinh lăng tươi mỗi ngày

4Một số bài thuốc có sử dụng cây đinh lăng

Cây đinh lăng có thể được sử dụng riêng lẻ hay kết hợp cùng với dược liệu khác trong các bài thuốc sau đây để trị bệnh:

• Chữa dị ứng: Dùng 150 - 200g lá đinh lăng tươi, rửa sạch, đun sôi với 500ml nước cho đến khi chỉ còn lại khoảng 250ml. Chia thành 2 phần bằng nhau và uống hết trong ngày để cải thiện tình trạng dị ứng.
• Chữa tắc tia sữa sau sinh: Đun sôi 400g lá đinh lăng cùng với 300ml nước trên lửa nhỏ. Khi nước chỉ còn khoảng 200ml thì chia thành 2 phần bằng nhau để uống trong ngày.
• Trị mụn: Giã nhuyễn lá đinh lăng tươi cùng với một ít muối hạt. Đắp lên vùng da đang có mụn vào buổi tối trước khi đi ngủ trong vòng 2 tuần. Rửa sạch lại với nước sau khi hỗn hợp đã khô.
• Chữa đau lưng: Cho khoảng 20 - 30g thân, cành đinh lăng đã cắt khúc vào nồi đun đến sôi. Uống mỗi ngày trong khoảng 10 - 15 ngày để cải thiện tình trạng đau lưng.
• Trị mất ngủ: Cho vào nồi sắc 24g lá đinh lăng, 20g tang diệp, 20g lá vông, 16g liên nhục, 12g tâm sen cùng với 400ml nước. Đun cho đến khi cạn còn 150ml, rồi chia thành 2 lần uống trong ngày.

5Tác hại của đinh lăng

Bên cạnh những lợi ích tuyệt vời mà đinh lăng mang lại thì chúng có thể gây một số tác hại như sau:[12], [13]

• Khi tiếp xúc lá đinh lăng, bạn có thể gặp một số phản ứng dị ứng như viêm, sưng phồng, mẩn đỏ. Do đó, những người có cơ địa dị ứng nên chú ý khi tiếp xúc với lá cây đinh lăng.
• Do cây đinh lăng chứa thành phần saponin nên khi sử dụng liều cao có thể gây ra một số tác dụng phụ như mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt hay tiêu chảy.
• Bạn cần thận trọng khi dùng đinh lăng kéo dài trên 6 tháng vì có thể gặp các tác dụng không mong muốn tương tự như khi dùng nhân sâm (Panax Ginseng). Triệu chứng thường gặp nhất là khó ngủ, đặc biệt là khi dùng trước lúc ngủ do đinh lăng có tác dụng kích thích thần kinh. Vì vậy, bạn cần tránh sử dụng đinh lăng trước khi đi ngủ.

Việc sử dụng quá nhiều đinh lăng có thể gây hoa mắt, chóng mặt

6Lưu ý khi sử dụng cây đinh lăng

Để đạt hiệu quả điều trị bệnh, bạn cần lưu ý một số điều sau khi sử dụng cây đinh lăng tại nhà:

• Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về liều lượng, cách dùng, thông báo về các bệnh lý đi kèm cũng như thuốc đang sử dụng để tránh tương tác. Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong lúc dùng thì nên ngừng sử dụng và đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
• Trong rễ đinh lăng có chứa nhiều saponin có thể làm vỡ hồng cầu, do đó chỉ dùng khi cần thiết và dùng đúng liều, đúng cách. Nếu sử dụng quá liều lâu dài, độc tính có thể dẫn đến xung huyết ở gan, tim, phổi, dạ dày hay ruột.
• Phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, người bị rối loạn đông máu, đang xuất huyết hoặc rong kinh không nên sử dụng đinh lăng.
• Bạn cần kiên trì sử dụng đinh lăng trong một thời gian đủ dài nhưng không dùng quá 6 tháng để cảm nhận hiệu quả. Tuy nhiên, không phải lúc nào dùng đinh lăng cũng mang lại hiệu quả như mong đợi, vì chúng còn phụ thuộc nhiều vào cơ địa của từng người.
• Bạn cũng nên chọn những cây đinh lăng có tuổi đời từ 3 năm trở lên và sử dụng loại lá nhỏ vì chúng chứa nhiều chất dinh dưỡng giống như nhân sâm và cho tác dụng tốt hơn.
• Bên cạnh việc dùng đinh lăng thì bạn phải kết hợp với chế độ dinh dưỡng lành mạnh cũng như luyện tập thể thao thường xuyên để tăng cường sức khỏe tổng thể.

Phụ nữ có thai là đối tượng không nên sử dụng đinh lăng

Như vậy, cây đinh lăng có nhiều công dụng trong điều trị một số bệnh và bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, hãy lưu ý liều lượng cây thuốc để tránh các tác dụng không mong muốn và tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng nhé!