Nhiễm xoắn khuẩn Leptospira: Triệu chứng, cách điều trị

Nhiễm xoắn khuẩn Leptospira là một bệnh truyền nhiễm cấp tính có thể dẫn tới nguy cơ tổn thương và làm suy giảm chức các cơ quan như năng gan, thận. Cùng tìm hiểu về bệnh Leptospirosis qua bài viết dưới đây nhé

1Leptospirosis là gì?

Bệnh Leptospirosis là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do xoắn khuẩn Leptospira gây ra. Bệnh thường lây từ động vật qua người thông qua tiếp xúc với nước tiểu hoặc các chất dịch cơ thể khác của động vật bị nhiễm bệnh, đặc biệt là chó, chuột...[1]

Bệnh có 2 giai đoạn gọi là bệnh sốt 2 pha. Phần lớn trường hợp nhiễm Leptospira thường không có bất kỳ triệu chứng rõ rệt nào hoặc có thể có biểu hiện giống một đợt cảm cúm như: sốt, rét run, đau đầu, dữ dội, buồn nôn, nôn và đau nhức mỏi cơ đặc biệt là cơ bắp chân, đùi, lưng và bụng.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm gặp bệnh Leptospirosis có thể phát triển thành thể bệnh nặng còn gọi là hội chứng Weil, gây ra các biểu hiện nghiêm trọng như vàng da, suy thận cấp, viêm màng não, thậm chí đe dọa tính mạng.[2]

Leptospirosis là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do xoắn khuẩn Leptospira

2Nguyên nhân và đường lây truyền Leptospira

Nguồn bệnh

Bệnh Leptospirosis lây truyền chủ yếu từ động vật bao gồm: động vật hoang dã (các loài gặm nhấm hoang dã, hươu, sóc, cáo, chồn hôi, gấu trúc) và súc vật gần người (chuột, lợn, trâu, bò, chó, gấu trúc). Sự lây truyền của xoắn khuẩn Leptospira từ người sang người là rất hiếm.

Xoắn khuẩn Leptospira ở trong môi trường nước, đất ẩm bị ô nhiễm nước tiểu súc vật có thể lây truyền cho người qua các con đường sau:

• Xâm nhập vào cơ thể qua da, đặc biệt là chỗ da bị xước và chúng có thể chui qua lỗ chân lông của da hoặc niêm mạc.
• Tiếp xúc trực tiếp với nước tiểu hoặc mô nhiễm bệnh của động vật.
• Qua đường tiêu hóa do uống phải nước hoặc thức ăn bị ô nhiễm.

Chuột là một trong những nguồn lây chính của bệnh Leptospirosis

Cơ chế sinh bệnh

Sau khi xâm nhập vào cơ thể qua da hoặc niêm mạc, vi khuẩn Leptospira nhanh chóng vào máu gây ra tình trạng nhiễm khuẩn huyết. Giai đoạn này thường kéo dài khoảng 5-7 ngày và được gọi là giai đoạn khởi phát.

Tiếp theo là giai đoạn toàn phát kéo dài khoảng 7-8 ngày, Leptospira sẽ di chuyển đến các cơ quan như gan, thận, màng não, tim, phổi và tuyến thượng thận. Đồng thời tấn công và gây tổn thương các cơ quan này. Sau đó, nó thường được thải ra ngoài qua đường tiểu từ ngày thứ 8 trở đi.

Những cơ quan bị Leptospira tấn công sẽ gây ra các triệu chứng khác nhau như tổn thương gan gây vàng da, tổn thương thận gây thiểu niệu, vô niệu, tăng ure và creatinin máu. Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị xuất huyết do độc tố vi khuẩn làm tổn thương thành mạch và đông máu nội mạch.

Chuột là một trong nguồn lây nhiễm phổ biến cho người

3Triệu chứng nhiễm Leptospira như thế nào?

Giai đoạn nhiễm trùng

Thời kỳ ủ bệnh Leptospirosis khoảng 2 - 30 ngày (thường là từ 5 đến 14 ngày). Sau đó là giai đoạn nhiễm trùng kéo dài từ 4 - 9 ngày, người bệnh bắt đầu có các biểu hiện giống một đợt cảm cúm như đau đầu, nhức mỏi cơ, sốt cao kèm ớn lạnh. Tuy ít gặp, nhưng người bệnh có thể có một số biểu hiện khác như ho và viêm họng, đau ngực, kết mạc ửng đỏ, sợ ánh sáng.

Giai đoạn nhiễm trùng thường biểu hiện bằng triệu chứng sốt cao, ớn lạnh và đau mỏi cơ

Giai đoạn miễn dịch

Tiếp đến là giai đoạn miễn dịch bắt đầu từ khoảng ngày thứ 6 - 12 của bệnh, đặc trưng bởi sự xuất hiện của kháng thể trong huyết thanh để chống lại vi khuẩn gây bệnh. Trong giai đoạn này các triệu chứng có thể biến đổi và giảm dần khi hệ miễn dịch của cơ thể kiểm soát được vi khuẩn gây bệnh.

Tuy nhiên, ở một số trường hợp song song với quá trình sản xuất kháng thể các triệu chứng có thể xuất hiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn như viêm màng não, viêm màng bồ đào, viêm dây thần kinh thị giác và bệnh lý thần kinh ngoại vi, xuất huyết ở phổi.

Song song với quá trình sản xuất kháng thể các triệu chứng có thể trở nặng

Hội chứng Weil

Hội chứng Weil là một thể nặng của bệnh Leptospirosis, thường biểu hiện với vàng da, các dấu xuất huyết như chảy máu cam, ho ra máu, ban xuất huyết dưới da, vết bầm tím trên da hoặc xuất huyết nội tạng. Số lượng tiểu cầu trong máu cũng có thể giảm đáng kể.

Các dấu hiệu tổn thương và suy giảm chức năng gan, thận thường bắt đầu từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 6. Kiểm tra xét nghiệm cho thấy sự tăng cao của các chỉ số men gan, protein niệu, bạch cầu niệu, tiểu máu và giảm nồng độ natri trong máu.

Tuy nhiên, tổn thương tế bào gan có thể khả năng hồi phục hoàn toàn là rất cao.

Khi xuất hiện hội chứng Weil ỷ lệ tử vong tăng cao nếu không được điều trị tích cực, kể cả biện pháp chạy thận nhân tạo ở những trường hợp suy gan thận cấp, rối loạn mạch máu gây xuất huyết hoặc suy hô hấp, rối loạn nhịp tim do viêm cơ tim.

Nổi ban xuất huyết dưới da là một trong những dấu hiệu của hội chứng Weil

4Biến chứng nguy hiểm

Bệnh Leptospirosis diễn tiến nặng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Tổn thương thận: suy thận cấp là biến chứng nặng và dễ gây tử vong, biểu hiện bằng tình trạng thiểu niệu hoặc vô niệu, ure và creatinin máu tăng cao, người bệnh có thể hôn mê do tình trạng ure máu cao.
• Tổn thương tim mạch: bao gồm viêm cơ tim, trụy mạch.
• Xuất huyết: ồ ạt các phủ tạng gây mất máu cấp, có thể có đông máu rải rác nội mạch.
• Ngoài ra còn có thể xuất hiện một số biến chứng khác như liệt, viêm mống mắt thể mi, viêm thần kinh thị giác gây mù.

Suy thận cấp là biến chứng nặng và dễ gây tử vong của bệnh Leptospirosis

5Cách chẩn đoán

Bệnh Leptospirosis thường được chẩn đoán thông qua các phương pháp sau:

• Dấu hiệu lâm sàng như đau nhức toàn thân, đau đầu, sốt cao, mệt mỏi, vàng da, tiểu ít hoặc không tiểu được.
• Xét nghiệm tìm bằng chứng nhiễm xoắn khuẩn Leptospira như soi tươi dưới kính hiển vi nền đen, bệnh phẩm lấy từ máu (trong 5 ngày đầu của bệnh), nuôi cấy máu, dịch não tủy hay nước tiểu ly tâm thấy xoắn khuẩn di động.
• Xét nghiệm huyết thanh chẩn đoán: phản ứng ngưng kết tan Martin-Pettit giúp phát hiện kháng thể chống lại vi khuẩn Leptospira trong máu, xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang, phản ứng ELISA.
• Phản ứng chuỗi polymerase (PCR)
• Bên cạnh đó, người bệnh có thể được chỉ định thêm các xét nghiệm để đánh giá tổng quát sức khoẻ và tổn thương các cơ quan như: men gan (AST, ALT) để theo dõi tình trạng tổn thương tế bào gan, ure và creatinin để theo dõi chức năng thận, xét nghiệm phân tích tế bào máu, xét nghiệm nước tiểu.

Soi tươi nước tiểu nhằm tìm kiếm bằng chứng nhiễm xoắn khuẩn Leptospira

6Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Bạn nên tới gặp bác sĩ nếu tiếp xúc với nước hoặc đất có khả năng nhiễm vi khuẩn và xuất hiện các dấu hiệu của bệnh Leptospirosis. Đồng thời, khi nhận thấy cơ thể có các dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng như: ho ra máu, xuất huyết dưới da, đau ngực, khó thở, da hoặc mắt vàng, tiểu ít hoặc không có nước tiểu, đi cầu phân đen.[3]

Bạn nên gặp bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu cảnh báo như ho ra máu

Nơi khám chữa bệnh

Sau khi tiếp xúc với nước hoặc đất nghi ngờ nhiễm Leptospira và có các dấu hiệu của bệnh, bạn cần đến cơ sở y tế gần nhất hoặc chuyên khoa Truyền nhiễm hoặc Nội khoa thuộc các bệnh viện uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời, bạn có thể tham khảo một số bệnh viện uy tín sau:

• Tại TP. HCM: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP. HCM, Bệnh viện bệnh Nhiệt đới TP.HCM.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Y Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

7Các điều trị bệnh Leptospirosis

Tình trạng bệnh nặng

Đối với các trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh bằng đường truyền tĩnh mạch như:

• Ceftriaxone 30 mg/kg/ngày tiêm tĩnh mạch (người lớn: 1-2g tiêm mạch mỗi ngày).
  Cefotaxime 100 mg/kg/ngày (người lớn 1g x 4 lần tiêm mạch mỗi ngày).
• Penicillin G 100.000 đơn vị/kg/ngày chia làm 4 lần tiêm tĩnh mạch (người lớn 1,5 triệu đơn vị mỗi 6 giờ một ngày).

Bên cạnh đó, người bệnh cần được theo dõi và chăm sóc hỗ trợ khác như truyền dịch và điện giải, truyền máu. Phòng ngừa suy thận cấp bằng cách bù đủ nước điện giải, dùng thuốc lợi tiểu khi có biểu hiện suy thận.

Bác sĩ thường chỉ định kháng sinh bằng đường tĩnh mạch đối với trường hợp nặng

Tình trạng ít nghiêm trọng hơn

Đối với các trường hợp ít nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh bằng đường uống như:

• Doxycycline người lớn 100 mg mỗi 12 giờ.
• Amoxicillin hoặc Ampicillin): 40mg/kg/ngày chia 4 lần. Người lớn 500 mg mỗi 6 giờ.
• Thời gian điều trị trung bình là 7 ngày.

Thời gian điều trị nhiễm Leptospira trung bình là 7 ngày, trong quá trình đó người bệnh không cần phải cách ly hoàn toàn nhưng chú ý xử lý nước tiểu của bệnh nhân cần thận để tránh nguy cơ lây bệnh.

Người bệnh có thể dùng kháng sinh uống nếu bệnh ít nghiêm trọng

8Biện pháp phòng ngừa nhiễm xoắn khuẩn Leptospira

Để phòng ngừa tốt bệnh Leptospirosis cần loại bỏ nguồn bệnh và chấm dứt con đường lây truyền, bằng cách:

• Đối với nguồn bệnh: diệt chuột, khử trùng các ổ dịch, phát hiện sớm và điều trị cho người bệnh, vật nuôi mắc bệnh hoặc mang mầm bệnh.
• Đối với đường lây: xử lí tốt nguồn nước, thực phẩm, nước ở những vùng đầm lầy phải khai thông cống rãnh.
• Tiêm vacxin sống giảm độc lực, trang bị đồ bảo hộ (găng, ủng), tránh xây sát da chân tay, đặc biệt là đối với các đối tượng có nguy cơ phơi nhiễm cao như nhân viên thú y, bộ đội đi vào ổ dịch, những người làm việc liên quan đến ổ dịch.

Diệt chuột có thể giúp hạn chế nguồn lây của bệnh Leptospirosis

Bệnh nhiễm xoắn khuẩn Leptospira không phải là căn bệnh mới, nhưng chúng vẫn luôn là mối đe dọa lớn với sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, khi nhận thấy cơ thể có biểu hiện nghi ngờ, cần đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.