Bệnh lao phổi là bệnh thường gặp và dễ lây lan, chúng ta cần hiểu về căn bệnh này để phòng tránh giúp bảo vệ sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh bệnh lao phổi nhé!
1Bệnh lao phổi là gì?
Bệnh phổi lao là một tình trạng nhiễm trùng phổi gây ra bởi vi khuẩn lao - Mycobacterium tuberculosis.
Vi khuẩn này lây lan từ người này sang người khác qua đường hô hấp. Theo nghiên cứu, cứ 1 người mắc bệnh lao phổi có ho khạc đàm ra vi khuẩn thì có thể lây cho 10 - 15 người khác xung quanh.
Khả năng lây lan của vi khuẩn lao sẽ giảm mạnh nếu người bệnh được điều trị, tất cả mọi người đều có thể mắc lao phổi.
Tuy nhiên các đối tượng hay gặp nhất là người trẻ, phụ nữ mang thai, cho con bú, một số người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, HIV/AIDS.
Bệnh lao phổi là một tình trạng nhiễm trùng phổi gây ra bởi vi khuẩn lao
2Bệnh lao phổi có nguy hiểm không?
Bệnh lao phổi thuộc nhóm những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Vì ngoài gây tổn thương ở nhu mô phổi, vi khuẩn lao còn có thể tấn công nhiều cơ quan khác trên cơ thể như lao màng não, lao xương, lao ruột, lao hạch, lao màng bụng.
Bệnh lao phổi thuộc nhóm những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
3 3 giai đoạn phát triển của bệnh lao phổi
Nhiễm lao nguyên phát
Giai đoạn đầu tiên của bệnh lao phổi được gọi là nhiễm trùng tiên phát. Các tế bào của hệ thống miễn dịch tìm và bắt giữ vi khuẩn lao.
Hệ thống miễn dịch có thể tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn nhưng một số có thể tồn tại và nhân lên.
Hầu hết mọi người không có triệu chứng trong thời gian nhiễm trùng tiên phát. Tuy nhiên, một số người có thể có các triệu chứng giống cúm như:
-800x450.jpg "Nhiễm lao nguyên phát thường biểu hiện triệu chứng ho")
Nhiễm lao nguyên phát thường biểu hiện triệu chứng ho
Nhiễm lao tiềm ẩn
Giai đoạn thứ hai sau nhiễm trùng lao tiên phát là nhiễm lao tiềm ẩn. Ở giai đoạn này, các tế bào của hệ thống miễn dịch hoạt động làm ngăn cản sự nhân lên của vi khuẩn lao.
Do đó, vi khuẩn lao không thể tiếp tục tấn công cơ thể nếu hệ thống miễn dịch kiểm soát được. Nhưng trên thực tế thì vi khuẩn lao đang vẫn tồn tại trong cơ thể mặc dù không có triệu chứng trong giai đoạn nhiễm lao tiềm ẩn.[1]
Bệnh lao tiềm ẩn thường không có triệu chứng
Nhiễm lao hoạt động
Bệnh lao hoạt động xảy ra khi hệ thống miễn dịch không thể kiểm soát được tình trạng nhiễm trùng. Vi khuẩn lao gây bệnh khắp phổi hoặc các cơ quan khác của cơ thể.
Bệnh lao hoạt động có thể xảy ra ngay sau khi bị nhiễm trùng tiên phát. Nhưng thực tế thì giai đoạn này thường xảy ra sau nhiều tháng hoặc nhiều năm nhiễm lao tiềm ẩn.
Các triệu chứng của bệnh lao hoạt động ở phổi thường bắt đầu từ từ và nặng hơn chỉ sau vài tuần:
Bệnh lao hoạt động xảy ra khi hệ thống miễn dịch mất kiểm soát
4Dấu hiệu mắc lao phổi
Những người mắc bệnh lao phổi ở giai đoạn không hoạt động thì không biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, xét nghiệm phản ứng da hoặc xét nghiệm máu có thể cho kết quả dương tính.
Những người mắc bệnh lao đang hoạt động có thể biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Ho nặng (kéo dài hơn hai tuần).
- Đau ở ngực của bạn.
- Ho ra máu hoặc đờm.
- Mệt mỏi.
- Ăn mất ngon.
- Giảm cân.
- Ớn lạnh.
- Sốt.
- Đổ mồ hôi đêm.[2]
-800x450.jpg "Ho trong lao phổi thường kéo dài trên 2 tuần")
Ho trong lao phổi thường kéo dài trên 2 tuần
5Con đường lây truyền lao phổi
Vi khuẩn lao lây lan từ người này sang người khác qua không khí. Khi người mắc bệnh lao phổi ho, hắt xì, nói hoặc hát thì vi khuẩn lao có thể bay vào không khí. Những người ở gần có thể hít phải những vi khuẩn này và bị nhiễm bệnh.
Chỉ những người mắc bệnh lao phổi ở giai đoạn hoạt động hoặc lao thanh quản mới có thể lây bệnh.
Vi khuẩn lao không thể lây truyền nếu người bệnh lao phổi ở giai đoạn tiềm ẩn hoặc mắc bệnh lao ở các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như thận hoặc cột sống.
Ngoài ra, bệnh lao cũng không thể lây lan qua một số con đường như:
- Bắt tay.
- Dùng chung thức ăn hoặc đồ uống.
- Chạm vào khăn trải giường hoặc bệ toilet.
- Dùng chung bàn chải đánh răng.
- Hôn nhau.[3]
-800x450.jpg "Vi khuẩn lao lây lan từ người này sang người khác qua không khí")
Vi khuẩn lao lây lan từ người này sang người khác qua không khí
6Ai dễ mắc bệnh lao phổi?
Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh lao nhưng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn lao. Trong khi đó, một số yếu tố khác lại làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nguyên phát trở thành bệnh lao hoạt động.
Các yếu tố nguy cơ nhiễm vi khuẩn lao là:
- Sống chung với người mắc bệnh lao đang hoạt động.
- Sống hoặc đi du lịch ở một quốc gia nơi mà bệnh lao phổ biến như ở Châu Mỹ Latinh, Châu Phi, Châu Á và Quần đảo Thái Bình Dương.
- Sống hoặc làm việc ở những không gian đông người chẳng hạn như nhà tù, viện dưỡng lão và nơi tạm trú cho người vô gia cư.
- Sống trong cộng đồng được xác định là có nguy cơ mắc bệnh lao cao.
- Làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và điều trị cho những người có nguy cơ mắc bệnh lao cao.
Các yếu tố nguy cơ nhiễm trùng nguyên phát trở thành bệnh lao hoạt động (do hệ miễn dịch suy yếu):
Nguy cơ nhiễm trùng nguyên phát trở thành bệnh lao hoạt động cũng phụ thuộc vào từng lứa tuổi:
- Trẻ dưới 5 tuổi: đặc biệt là trẻ em dưới 2 tuổi vì bệnh lao ở lứa tuổi này thường dẫn đến biến chứng nguy hiểm là lao màng não.
- Từ 15 đến 25 tuổi: những người ở độ tuổi này có nguy cơ mắc bệnh lao hoạt động nghiêm trọng hơn ở phổi.
- Từ 65 tuổi trở lên: hệ thống miễn dịch suy yếu khi về già nên những người lớn tuổi có nguy cơ mắc bệnh lao hoạt động cao hơn. Hơn nữa, việc điều trị lao ở người già cũng khó khăn hơn.[1]
Người hút thuốc dễ mắc lao phổi hơn người không hút thuốc
7Biến chứng nguy hiểm của lao phổi
- Đau cột sống: do vi khuẩn lao sau khi qua phổi hoặc hệ thống tiêu hóa sẽ theo đường máu hoặc bạch huyết đến trú ngụ tại các đốt sống của xương sống và gây bệnh gây ra tình trạng viêm đĩa đệm, đốt sống.
- Tổn thương khớp: do trực khuẩn lao từ phổi hoặc hạch, đi vào máu tới xương. Lao xương thường xuất hiện ở các xương xốp như thân đốt sống, xương tụ cốt bàn tay và bàn chân.
- Viêm màng não: vi khuẩn lao sẽ theo đường máu và tấn công lên não, màng não. Điều này có thể xảy ra ngay lập tức sau khi bạn nhiễm phải vi khuẩn lao hoặc vài tháng hoặc vài năm sau đó. Bệnh khởi đầu với những triệu chứng không đặc hiệu như nhức đầu, chóng mặt, ù tai, có người bị co giật khu trú, liệt, nói sảng.
- Các vấn đề về gan hoặc thận: vi khuẩn lao xâm nhập và phá hủy các cấu trúc của thận gây suy thận, thậm chí hoại tử thận. Bên cạnh đó, thuốc điều trị lao có thể gây viêm gan, hoại tử tế bào gan, tăng men gan.
- Rối loạn tim: bệnh lao gây tràn dịch màng tim với các triệu chứng như đau ngực, khó thở, nổi tĩnh mạch cổ, chi dưới phù, nhịp tim nhanh. Mức độ của triệu chứng này phụ thuộc vào lượng dịch và tốc độ hình thành dịch ở màng tim.
Đau cột sống là biến chứng của lao phổi
8Bệnh lao phổi có chữa được không?
Bệnh lao phổi có thể được chữa khỏi hoàn toàn nếu tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ. Quá trình điều trị bệnh lao phổi đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỷ luật vì thời gian điều trị kéo dài nhiều tháng và thường phải phối hợp nhiều loại thuốc.
Việc bỏ ngang điều trị có thể dẫn đến tình trạng vi khuẩn lao kháng thuốc. Do đó, việc điều trị lao phổi sau này sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
9Chẩn đoán lao phổi
Thăm khám lâm sàng
Để chẩn đoán bệnh lao phổi, các bác sĩ sẽ khai thác thông tin về triệu chứng như ho, khạc đàm, đau ngực.
Sau đó, bác sĩ tiếp tục tiến hành một số bước thăm khám như nghe phổi bằng ống nghe, sờ kiểm tra các hạch bạch huyết bị sưng.[1]
-800x450.jpg "Bác sĩ thăm khám phổi bằng ống nghe nếu nghi ngờ lao phổi")
Bác sĩ thăm khám phổi bằng ống nghe nếu nghi ngờ lao phổi
Xét nghiệm cận lâm sàng
Sau khi thăm khám lâm sàng và phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ lao phổi, các bác sĩ sẽ cho người bệnh tiến hành một số xét nghiệm để tìm bằng chứng cho thấy vi khuẩn lao có trong cơ thể người bệnh:
- Xét nghiệm đờm.
- Xét nghiệm sinh học phân tử.
- Nuôi cấy vi khuẩn.
- Sinh thiết phổi.
- Xét nghiệm máu.
Xét nghiệm đờm để chẩn đoán lao phổi
10Khi nào cần gặp bác sĩ?
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Các triệu chứng của bệnh lao tương tự như các triệu chứng của nhiều bệnh khác. Bạn nên đi gặp bác sĩ để thăm khám nếu có các dấu hiệu sau:
Bạn nên gặp bác sĩ nếu ho kéo dài trên 2 tuần kèm khạc đàm
Nơi khám chữa bệnh phổi uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Lao, Nội, Hô hấp. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:
- Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Đại học Y dược, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện E Hà Nội, Viện Y học cổ truyền Trung ương.
11Điều trị bệnh lao phổi
Hiện nay, tất cả các thể lao được phát hiện sớm có thể điều trị khỏi gần như hoàn toàn bằng các thuốc kháng sinh chống lao đặc hiệu. Bên cạnh đó, người bệnh phải tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Các loại kháng sinh phổ biến nhất được sử dụng để điều trị lao phổi là:
Để có hiệu quả, những loại thuốc này cần được dùng hàng ngày trong 4 – 6 tháng. Sẽ rất nguy hiểm nếu tự ý ngưng điều trị mà không có lời khuyên của bác sĩ.
Việc này có thể dẫn đến tình trạng lao kháng thuốc, gây khó khăn trong việc điều trị sau này.[4]
Khi sử dụng, thuốc kháng lao thường có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nào kể trên vì một số tác dụng phụ có thể là dấu hiệu của tổn thương gan. Tuyệt đối không được tự ý ngừng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ.[2]
-800x450.jpg "Điều trị lao chủ yếu là thuốc kháng sinh chống vi khuẩn lao")
Điều trị lao chủ yếu là thuốc kháng sinh chống vi khuẩn lao
12Các phương pháp phòng ngừa lao phổi
Tiêm vaccine
Ở những quốc gia có bệnh lao phổ biến, trẻ sơ sinh thường được tiêm vaccine lao (BCG). Vaccine giúp bảo vệ những trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nhiều khả năng mắc bệnh lao hoạt động, ngăn ngừa biến chứng lao màng não.[1]
-800x450.jpg "Tiêm vaccine cho trẻ giúp phòng chống lao")
Tiêm vaccine cho trẻ giúp phòng chống lao
Cách ly người bệnh lao tại nhà
Trong 2 - 3 tuần đầu tiên, người mắc bệnh lao có thể lây truyền vi khuẩn lao sang người khác. Cần thực hiện một số bước cách ly tại nhà như sau:
- Cách ly tại nhà.
- Hạn chế tiếp xúc với các thành viên trong gia đình.
- Ngủ ở phòng riêng.
- Tạo sự thông gió cho căn phòng bằng cách mở cửa sổ hoặc bật quạt vì vi khuẩn lao sẽ lây lan dễ dàng hơn trong không gian nhỏ, kín.
- Đeo khẩu trang khi bạn phải ở gần người khác.
- Yêu cầu các thành viên khác trong nhà đeo khẩu trang để bảo vệ bản thân.
- Dùng khăn giấy để che miệng mỗi khi ho hoặc hắt hơi. Cho khăn giấy bẩn vào túi, buộc kín và vứt đi.[1]
Bài viết trên đã đưa ra các nội dung về nguyên nhân, dấu hiệu, triệu chứng của bệnh lao phổi. Nếu quý đọc giả cảm thấy hay và bổ ích thì hãy chia sẻ đến những người thân yêu của mình nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
