Suy thận: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán

Suy thận là tình trạng chức năng thận bị giảm sút dưới tác động của nhiều yếu tố. Bệnh có thể tiến triển âm thầm hoặc đột ngột làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân. Cùng tìm hiểu về bệnh suy thận qua bài viết dưới đây nhé!

1Suy thận là gì?

Suy thận (suy thận cấp và bệnh thận mạn) là bệnh lý liên quan đến sự suy giảm chức năng thận. Tùy theo tiến triển của bệnh mà suy thận được chia thành 2 loại:

• Suy thận cấp: là tình trạng suy giảm đột ngột chức năng thận khiến người bệnh xuất hiện nhiều biến chứng nặng như nhiễm độc, rối loạn điện giải, tổn thương đa cơ quan.
• Suy thận mạn tính: chức năng thận suy giảm theo thời gian với sự tổn thương cầu thận âm thầmkhông đảo ngược.[1]

Suy thận là bệnh lý gây suy giảm chức năng ở 1 hoặc 2 bên thận

2Suy thận có nguy hiểm không?

Thận là cơ quan đảm nhiệm vai trò lọc máu, đào thải nước thừa, điện giải và các sản phẩm chuyển hóa trong máu ra ngoài cơ thể. Nhờ đó, cơ thể có thể duy trì ổn định môi trường bên trong. Nếu chức năng thận không được đảm bảo sẽ dẫn đến nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng như:

• Hội chứng ure huyết cao gây tổn thương não bộ, tim, gan gây rối loạn tâm thần kinh, suy đa tạng.
• Rối loạn điện giải.
• Thiếu máu.
• Hôn mê hoặc tử vong.[2]

3Các giai đoạn của bệnh suy thận

Các giai đoạn của bệnh suy thận thường được áp dụng đối với suy thận mạn tính dựa vào mức lọc cầu thận giảm dần theo thời gian. Suy thận được chia thành 5 giai đoạn:

• Giai đoạn 1: mức lọc cầu thận vẫn ở mức cao khoảng 90 - 100ml/phút/1,73m2.
• Giai đoạn 2: mức lọc cầu thận trong khoảng 60 - 89ml/phút/1,73m2.Người không có bệnh thận cũng có thể bị giảm chức năng thận thoáng qua do một số nguyên nhân như nôn ói, tiêu chảy, đổ mồ hôi nhiều kèm không uống bù dịch phù hợp, người dùng nhiều thực phẩm chức năng, creatine, protein bổ sung.
• Giai đoạn 3: mức lọc cầu thận trong giới hạn 30 - 59ml/phút/1,73m2. Ở giai đoạn này đã có sự suy giảm nhẹ và vừa chức năng thận.
• Giai đoạn 4: mức lọc cầu thận thấp trong khoảng 15 - 29ml/phút/1,73m2 với sự suy giảm nặng của chức năng thận.
• Giai đoạn 5: mức lọc cầu thận rất thấp, dưới 15ml/phút/1,73m2. Đây là mức độ suy thận giai đoạn cuối và đòi hỏi phải điều trị thay thế thận.[1]

4Nguyên nhân gây suy thận

Nguyên nhân gây suy thận rất đa dạng với ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Mỗi loại suy thận sẽ có những nguyên nhân gây bệnh khác nhau:

Suy thận cấp

• Tổn thương trước thận: mất máu quá nhiều, nhiễm độc, hẹp động mạch thận…
• Tổn thương tại thận: viêm cầu thận cấp, bệnh cầu thận miễn dịch.
• Tổn thương sau thận: chủ yếu do tắc nghẽn đường tiết niệu trong sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang hoặc hẹp niệu quản.

Suy thận mạn tính

• Bệnh mạn tính: đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, suy tim, xơ gan.
• Bệnh thận đa nang.
• Bệnh thận lupus.
• Tắc nghẽn đường tiết niệu.
• Tác dụng phụ của một số thuốc: aspirin, naproxen, ibuprofen…

Vì thế, để phòng tránh bệnh cần theo dõi chức năng thận thường xuyên ở người lớn tuổi, người đang dùng hoặc bắt đầu dùng thuốc điều trị bệnh huyết áp, tiểu đường.[3][1]

Suy thận là bệnh lý tiến triển từ từ hoặc đột ngột trong cơ thể liên quan đến những rối loạn chức năng của cơ quan. Vì thế, suy thận là bệnh lý không lây nhiễm. Tuy nhiên, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh thận cao hơn nếu trong gia đình có người bị bệnh thận.

Sỏi thận có thể là nguyên nhân gây suy thận

5Các yếu tố nguy cơ dễ mắc bệnh suy thận

Suy thận là bệnh lý có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào. Tuy nhiên, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu kèm theo một số yếu tố nguy cơ sau:

• Người lớn tuổi, nhiều bệnh nền.
• Bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp chưa được kiểm soát tốt.
• Tiền sử mắc bệnh xơ vữa động mạch, bệnh động mạch ngoại biên.
• Người mắc suy tim, suy gan.[4][1]

Người bệnh đái tháo đường có nguy cơ suy thận cao hơn

6Dấu hiệu của suy thận

Biểu hiện của suy thận thường khá mơ hồ nếu bệnh ở giai đoạn đầu. Điều này khiến việc chẩn đoán có thể bị chậm trễ và gây khó khăn cho điều trị.

Dấu hiệu chung của bệnh suy thận

• Cảm thấy đau đầu, rối loạn giấc ngủ.
• Sưng phù mắt cá chân với nhiều mức độ, có thể kín đáo hoặc phù to.
• Đau tức bụng, ăn không ngon hoặc mất vị giác.
• Thường xuyên bị chuột rút cơ bắp.
• Nước tiểu ít đi, sẫm màu.[5]

Mệt mỏi là biểu hiện chung của bệnh nhân suy thận

Dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu

Những dấu hiệu ban đầu của bệnh suy thận thường không điển hình, dễ bị nhầm lẫn với nhiều tình trạng sức khỏe khác như:

• Chán ăn, suy nhược cơ thể.
• Sưng phù quanh mi mắt.
• Thường xuyên mệt mỏi, thiếu sức sống.
• Da xanh xao do thiếu máu.
• Nước tiểu ít, có bọt và đậm màu.

Dấu hiệu suy thận ở nam

Suy thận ở nam giới thường xuất hiện các triệu chứng sau:

• Cơ thể uể oải, sợ lạnh, hay rùng mình.
• Hoa mắt, ngủ không ngon giấc.
• Đau tức vùng thắt lưng 1 hoặc 2 bên.
• Đi tiểu đêm nhiều lần.
• Phù chân.
• Suy giảm ham muốn, rối loạn cương dương.

Nam giới suy thận thường có biểu hiện khó ngủ

Dấu hiệu suy thận ở nữ

Các triệu chứng của suy thận của nữ giới khá tương đồng so với nam giới. Ngoài ra, phụ nữ mắc suy thận có thể xuất hiện kèm theo một số triệu chứng sau:

• Da sạm do độc tố tích tụ nhiều trong cơ thể mà không được đào thải.
• Rụng tóc nhiều, tóc khô, dễ gãy.
• Chuột rút tay chân.
• Nước tiểu có bọt.[6]

7Biến chứng của bệnh suy thận

Vì là một cơ quan tham gia vào nhiều chức năng của cơ thể. Vì thế, suy thận không được phát hiện và điều trị sớm thì bệnh sẽ tiến triển đến mức độ nghiêm trọng, chức năng thận không thể hồi phục.

Khi đó, người bệnh cần phải tiến hành lọc máu nhân tạo ngoài thận để duy trì sự sống. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp một số biến chứng khác như:

• Tràn dịch màng phổi.
• Tràn dịch màng tim.
• Cổ trướng.[7]

8Suy thận có chữa được không?

Hiệu quả của việc điều trị suy thận phụ thuộc vào nguyên nhân và tiến triển của bệnh:

• Suy thận cấp: người bệnh có thể được điều trị khỏi bệnh với thuốc hoặc các can thiệp ngoại khoa.
• Suy thận mạn: là các tổn thương tại thận không phục hồi nên việc điều trị chỉ nhằm giảm tiến triển của tổn thương và làm chậm thời gian dẫn đến bệnh thận giai đoạn cuối.

Vì vậy việc thăm khám, phát hiện bệnh suy thận và theo dõi tiến triển định kỳ là rất quan trọng đối với quá trình điều trị.[2]

9Chẩn đoán và xét nghiệm suy thận

Các triệu chứng của suy thận thường không điển hình nên để có thể chẩn đoán bệnh chính xác, bác sĩ sẽ kết hợp với một số phương pháp cận lâm sàng khác như:

Xét nghiệm máu

Các xét nghiệm máu có vai trò giúp bác sĩ phát hiện bất thường chức năng thận, phân độ giai đoạn bệnh và chẩn đoán biến chứng như:

• Xét nghiệm chức năng thận thông qua chỉ số ure, creatinin.
• Đánh giá mức lọc cầu thận.
• Chẩn đoán thiếu máu do suy thận.

Xét nghiệm máu là phương pháp giúp chẩn đoán suy thận

Xét nghiệm nước tiểu

Thông qua các giá trị trong xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu, bác sĩ có thể phát hiện những tổn thương tại cầu thận ở người bệnh suy thận như:

• Định lượng nồng độ protein niệu.
• Các trụ tế bào.
• Tinh thể urat nếu có sỏi tiết niệu.

Xét nghiệm hình ảnh

Một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thường được áp dụng để phát hiện suy thận và các biến chứng của nó gồm:

• Siêu âm ổ bụng: quan sát được hình ảnh thận teo nhỏ (thận suy), hình ảnh sỏi tiết niệu hoặc dịch trong ổ bụng.
• X-quang ngực: phát hiện tình trạng tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng tim.[8][1]

10Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Suy thận là bệnh lý với biểu hiện âm thầm, khó phát hiện ở giai đoạn sớm. Vì thế, bạn nên thăm khám và theo dõi chức năng thận sớm nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

• Cảm giác ăn không ngon, mệt mỏi.
• Khó thở, đau ngực, đau thắt lưng.
• Sưng bàn tay, bàn chân.
• Nước tiểu sẫm màu.
• Tiểu đêm nhiều lần.[9][8]

Tiểu đêm nhiều lần là dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ sớm

Địa chỉ khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu như trên, bạn có thể đến ngay các cơ sở y tế gần nhất, các bệnh viện chuyên khoa Nội thận, Nội tổng quát. Hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào tại địa phương để được thăm khám kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín dưới đây để được chẩn đoán và tư vấn điều trị phù hợp, tránh các biến chứng đáng tiếc xảy ra:

• Tại Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Thống Nhất, Bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh.
• Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Thận Hà Nội, Bệnh viện Quân đội Trung ương 108.

11Cách điều trị suy thận

Việc lựa chọn phương pháp điều trị đối với bệnh nhân suy thận phụ thuộc vào nguyên nhân và giai đoạn bệnh. Một số biện pháp điều trị suy thận phổ biến hiện nay gồm:[8][2][9]

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là biện pháp điều trị đơn giản và được áp dụng cho tất cả bệnh nhân suy thận nhằm làm chậm tiến triển của bệnh. Người bệnh suy thận nên áp dụng một số thay đổi sau:

• Ngừng hút thuốc lá, thuốc lào.
• Thực hiện chế độ ăn ít muối, dưới 6g/ngày.
• Hạn chế uống rượu bia.
• Giảm cân ở người bệnh thừa cân, béo phì.
• Tích cực tập luyện thể dục, thể thao.

Ngừng hút thuốc lá giúp làm chậm tiến triển của suy thận

Dùng thuốc

Hiện nay có nhiều thuốc đã được đưa vào phác đồ bộ Y tế Việt Nam, được chứng minh làm chậm tiến triển bệnh thận, kéo dài và đảm bảo chất lượng cuộc sống hầu như gần mức bình thường như:

• Thuốc lợi tiểu.
• Kiểm soát kali máu.
• Thuốc kích thích tạo hồng cầu ở bệnh nhân có thiếu máu.

Đặc biệt, người bệnh cần tuân thủ sử dụng các thuốc điều trị bệnh mạn tính như:

• Tăng huyết áp.
• Đái tháo đường.
• Suy tim.
• Điều trị rối loạn mỡ máu.
• Bệnh cầu thận.

Cải thiện sức khỏe cơ bắp

Người bệnh suy thận thường có biểu hiện yếu cơ bắp, chuột rút thường xuyên làm ảnh hưởng đến hoạt động thể chất và khả năng lao động. Vì thế, người bệnh nên thường xuyên luyện tập để xây dựng cơ bắp chắc khỏe hơn.

Lọc máu

Lọc máu là phương pháp giúp đào thải bớt nước, điện giải dư thừa và các chất độc ra khỏi cơ thể thường được áp dụng cho:

• Suy thận cấp tính.
• Suy thận mạn tính giai đoạn cuối.

Tùy vào tình trạng của người bệnh và khả năng tiếp cận điều trị mà bác sĩ có thể chỉ định 1 trong 2 biện pháp lọc máu như:

• Thận nhân tạo định kỳ tại cơ sở y tế.
• Lọc màng bụng có thể thực hiện tại nhà.

Lọc máu giúp điều trị suy thận cấp và suy thận giai đoạn cuối

Ghép thận

Ghép thận là một trong những biện pháp điều trị thay thế thận được chỉ định đối với bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối.

Điều trị hỗ trợ

Bên cạnh các biện pháp điều trị nhằm làm chậm tiến triển và hạn chế biến chứng của suy thận, người bệnh có thể cần một số điều trị hỗ trợ khác giúp đảm bảo chất lượng cuộc sống như:

• Chăm sóc, theo dõi tiến triển bệnh tại nhà.
• Lập kế hoạch điều trị lâu dài, hỗ trợ tài chính.
• Tư vấn các biện pháp chăm sóc và chế độ dinh dưỡng cho người nhà.

12Cách phòng ngừa bệnh suy thận

Suy thận là bệnh lý ngày càng phổ biến hiện nay. Vì thế, bạn nên áp dụng một số biện pháp phòng ngừa suy thận sớm như:

• Uống nước đầy đủ từ 1,5 - 2 lít mỗi ngày.
• Hạn chế ăn đồ chiên rán dầu mỡ, thức ăn chế biến sẵn.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh với đa dạng các loại rau xanh, trái cây.
• Không hút thuốc lá và kiêng sử dụng rượu bia.
• Không nhịn tiểu kéo dài để phòng sỏi tiết niệu.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm.[1][8]

Bạn nên xây dựng chế độ ăn nhiều rau quả để phòng ngừa suy thận

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn nhiều kiến thức bổ ích về bệnh suy thận. Bạn hãy áp dụng các biện pháp phòng bệnh suy thận ngay từ hôm nay để đảm bảo một sức khỏe tốt nhé!