Canxi là khoáng chất quan trọng đối với cơ thể, tham gia vào cấu tạo khung xương và hoạt động chuyển hóa. Thiếu canxi có thể dẫn đến nhiều triệu chứng nguy hiểm như chóng mặt, chuột rút, rối loạn tâm thần. Cùng tìm hiểu về bệnh thiếu canxi qua bài viết dưới đây nhé!
1Thiếu canxi là gì?
Thiếu canxi là gì?
Thiếu canxi là tình trạng cơ thể không được cung cấp đầy đủ hàm lượng canxi cần thiết từ chế độ ăn uống, do giảm hấp thu hoặc cơ thể không sử dụng canxi đúng cách.
Có đến 99% canxi trong cơ thể nằm trong cấu trúc xương và răng và 1 lượng nhỏ (1%) nằm tự do trong máu (canxi tự do). Phần lớn canxi có trong cơ thể được cung cấp từ thực phẩm và hấp thu tại ruột non dưới sự hỗ trợ của vitamin D cùng với hormon tuyến cận giáp.[1]
Thiếu canxi có thể ảnh hưởng đến hệ thống xương khớp
Vai trò của canxi đối với cơ thể
Canxi là nguyên tố chiếm từ 1,5 - 2% trọng lượng cơ thể nhưng lại có vai trò đặc biệt quan trọng do tham gia vào nhiều chức năng khác nhau như:
- Cấu tạo nên khung xương, răng, móng (muối canxi chiếm khoảng 70% khối lượng xương).
- Giúp dẫn truyền tín hiệu điện thế đến cực trước synap để truyền đạt thông tin thần kinh.
- Tham gia vào hoạt động co bóp của cơ bắp và cơ tim, cơ tử cung.
- Xúc tác các phản ứng hóa học của quá trình đông cầm máu.
- Điều hòa sự bài tiết của một số loại hormone và enzyme trong cơ thể.[2]
2Dấu hiệu thiếu canxi
Sự thiếu hụt canxi có thể chỉ xảy ra thoáng qua trong 1 khoảng thời gian ngắn nhưng khá cấp tính, nhất là khi nồng độ canxi giảm sút mạnh. Ngoài ra, một số trường hợp có thể bị thiếu canxi mạn tính làm xuất hiện các triệu chứng mạn tính.
Dấu hiệu thiếu canxi ở người lớn
Ở người lớn, hormon tuyến cận giáp có khả năng điều hòa nồng độ canxi tốt hơn so với trẻ em. Vì thế, thiếu canxi ở người lớn có thể xuất hiện các triệu chứng sau:
- Mệt mỏi: người bệnh có thể cảm thấy tâm trạng uể oải, chán nản hoặc đau nhức cơ bắp toàn thân, cứng mỏi khớp.
- Sức khỏe răng miệng kém: khi hạ canxi máu, cơ thể sẽ huy động canxi từ răng ra ngoài để duy trì nồng độ canxi cần thiết. Do đó, sức khỏe răng miệng sẽ yếu đi đáng kể, dễ bị sâu răng hoặc viêm nha chu hơn.
- Đau cơ: canxi giúp cơ bắp co và giãn theo ý muốn của cơ thể. Tuy nhiên, thiếu canxi sẽ gây ra rối loạn co cơ gây ra yếu cơ, căng cơ liên tục và đau nhức.
- Các vấn đề về nhận thức: khi tế bào thần kinh bị thiếu hụt canxi sẽ dẫn đến một số triệu chứng như chóng mặt, lú lẫn, chậm đáp ứng với kích thích từ môi trường.
- Tê và ngứa ran ở ngón tay của bạn: thiếu canxi có thể làm ảnh hưởng đến chức năng của các dây thần kinh ngoại biên ở tứ chi khiến bệnh nhân gặp tình trạng tê bì, kiến bò ở đầu ngón tay, ngón chân.
- Động kinh: dù không quá phổ biến song một số trường hợp thiếu canxi nặng có thể dẫn đến các cơn co giật, động kinh ở người lớn.
- Rối loạn nhịp tim: nồng độ canxi có vai trò trong việc duy trì khả năng co bóp của tế bào cơ tim. Vì thế, thiếu canxi cũng là một trong những nguyên nhân gây rối loạn nhịp tim, đau thắt ngực, khó thở hoặc choáng váng.[3]
Người lớn bị thiếu canxi có thể gây tê bì tay chân
Triệu chứng thiếu canxi ở phụ nữ
Hormone sinh dục nữ Estrogen cũng tham gia vào quá trình chuyển hóa canxi trong cơ thể. Vì thế, ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh ngoài các biểu hiện thiếu canxi chung ở người lớn còn xuất hiện thêm các triệu chứng sau:
- Gây rụng tóc: do tóc khô xơ nên dễ bị gãy rụng hơn bình thường.
- Gây đau lưng: thường xảy ra khi nồng độ canxi trong máu thấp, cơ thể huy động nguồn canxi dự trữ trong xương cột sống ra ngoài.
- Móng tay yếu và giòn: gây ra tình trạng móng khô hoặc hay nứt gãy.
- Da khô: làn da thường thô ráp, dễ bong tróc và nổi các vết chàm da.
- Dễ thay đổi tâm trạng: có thể lo lắng quá mức, trầm cảm hoặc dễ cáu gắt vô cớ.
- Chuột rút và co thắt cơ: hay xảy ra ở vùng bắp chân khi xúc động mạnh hoặc đứng lâu.
- Vấn đề về răng miệng: men răng kém, dễ bị sâu răng hoặc gãy răng.
- Loãng xương: do cơ thể huy động canxi từ xương vào máu khiến mật độ xương trở nên thưa hơn khiến xương giòn và dễ gãy xương.[4][5]
Dấu hiệu thiếu canxi ở trẻ
Thời kỳ trẻ nhỏ và vị thành niên là giai đoạn xương phát triển nhanh chóng nên đòi hỏi nhu cầu canxi rất lớn. Nếu thiếu canxi trong thời kỳ này, trẻ có thể gặp nhiều triệu chứng cũng như di chứng về sau:
- Chậm phát triển: thiếu canxi làm quá trình tăng sinh và hóa xương bị đình trệ khiến trẻ khó phát triển về chiều cao, thậm chí còi xương, thấp bé.
- Xương yếu hoặc giòn: khiến trẻ dễ bị gãy xương ngay cả khi thực hiện một vận động nhẹ.
- Các vấn đề về răng: răng kém phát triển, chậm mọc răng, răng thưa, men răng yếu và hay bị sâu răng.
- Yếu cơ: canxi giúp cho cơ co bóp nên trẻ thiếu canxi có thể bị nhược cơ.
- Mệt mỏi dai dẳng hoặc thiếu năng lượng, giảm khả năng tập trung của trẻ.
- Khó chịu hoặc cứng khớp: hệ thống xương khớp kém phát triển có thể khiến trẻ hạn chế vận động gây cứng khớp.
- Thay đổi tâm trạng: trẻ dễ nổi nóng, kích động hoặc sợ hãi quá mức.
- Chuột rút: do cơ bắp bị co cứng liên tục trong thời gian dài, thường gặp ở cơ bắp chân.
- Phục hồi chậm hơn sau chấn thương hoặc bệnh tật.
- Tóc mỏng hoặc rụng.
- Tăng khả năng mắc bệnh nhiễm trùng: phổ biến nhất là viêm đường hô hấp trên, nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
- Phản ứng của hệ thống miễn dịch suy yếu.
- Xương phát triển không bình thường khiến xương bị cong hoặc có hình dạng sai lệch.
- Giấc ngủ không yên: trẻ có thể quấy khóc, mất ngủ hoặc ngủ không sâu.
- Sự tập trung kém.
- Các vấn đề về tiêu hóa: chán ăn, đầy bụng, khó tiêu.[6][7]
Trẻ nhỏ bị thiếu canxi thường bị rụng tóc
3Nguyên nhân gây thiếu canxi
Nguyên nhân khiến cơ thể bị thiếu canxi rất đa dạng từ giảm nguồn cung cấp bên ngoài, hấp thu kém hoặc rối loạn chuyển hóa. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây thiếu canxi:
Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo
Nhu cầu canxi hàng ngày của cơ thể là khoảng 1200mg. Tuy nhiên, rất nhiều trường hợp có thực đơn ăn uống không đa dạng và đầy đủ gây thiếu hụt lượng canxi cần thiết như:
- Chế độ ăn không cân đối: ăn quá nhiều tinh bột, chất béo hoặc đồ ăn nhanh với hàm lượng dinh dưỡng nghèo nàn làm tăng nguy cơ béo phì, thừa cân hoặc suy dinh dưỡng.
- Ăn quá ít thực phẩm chứa canxi: các loại rau cải xanh, sữa bò, phô mai, sữa chua hoặc hải sản.
- Người ăn kiêng: thiếu canxi từ chế độ dinh dưỡng thường gặp ở người ăn chay trường, người không dung nạp với lactose trong sữa bò hoặc đang ăn kiêng quá khắt khe để giảm cân.
Khả năng hấp thụ kém
Canxi là khoáng chất được hấp thu từ niêm mạc ruột non vào trong máu và dự trữ ở mô xương, răng của cơ thể. Do đó, bất kỳ nguyên nhân nào làm tổn thương đến khả năng hấp thu của ruột non đều có thể dẫn đến thiếu canxi như:
Viêm ruột có thể gây thiếu canxi
Thiếu vitamin D
Vitamin D đóng vai trò quan trọng đối với quá trình hấp thu và chuyển hóa canxi. Vì thế, những người thiếu vitamin D cũng sẽ có nguy cơ thiếu hụt canxi như:
Tiêu thụ quá nhiều chất gây mất canxi
Một số trường hợp sử dụng quá nhiều canxi hoặc tăng thải canxi ra ngoài qua nước tiểu cũng rất dễ bị thiếu canxi, bao gồm:
- Phụ nữ mang thai.
- Các chất làm tăng thải canxi qua nước tiểu: cà phê, rượu bia, trà, đồ uống có ga.
- Tác dụng phụ của một số thuốc: thuốc điều trị loãng xương, thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm corticoid, thuốc điều trị ung thư.
Tuổi tác
Tùy vào từng độ tuổi với sự thay đổi đặc điểm sinh lý khác nhau mà một số độ tuổi sau sẽ dễ bị thiếu hụt canxi hơn bình thường:
- Trẻ nhỏ, trẻ đang ở độ tuổi dậy thì khi tốc độ phát triển chiều cao nhanh chóng.
- Phụ nữ sau mãn kinh do thiếu hormone estrogen.
- Người cao tuổi giảm khả năng hấp thu canxi nên dễ bị loãng xương, gãy xương.[8]
4Ai có nguy cơ bị thiếu canxi
Thiếu canxi có thể xảy ra ở bất kỳ ai và trong mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, một số trường hợp sau sẽ dễ bị thiếu canxi hơn bình thường:
- Phụ nữ sau mãn kinh.
- Người ăn chay và ăn chay trường.
- Những người không dung nạp được lactose.
- Người cao tuổi.[9]
Phụ nữ sau mãn kinh thường dễ bị thiếu canxi
5Thiếu canxi gây ra bệnh gì?
Thiếu canxi nhẹ có thể không gây triệu chứng khiến người bệnh chủ quan và không được phát hiện kịp thời. Tuy nhiên, khi mức độ thiếu canxi nặng hơn hoặc tiến triển mạn tính có thể dẫn đến các bệnh lý sau:
Thiếu canxi có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm
6Thiếu canxi nên ăn gì?
Khi cơ thể có cá biểu hiện thiếu canxi, bạn nên đến khám bác sĩ sớm để phát hiện nguyên nhân gây bệnh. Nếu thiếu canxi xảy ra do chế độ ăn uống, bạn có thể bổ sung canxi thông qua các loại thực phẩm sau:
- Các loại sản phẩm từ sữa: sữa bò, sữa chua, phô mai.
- Whey protein.
- Hải sản: cá mòi, cá hồi, tôm, cua.
- Các loại hạt: hạt chia, hạnh nhân, hạt vừng, đậu đỗ.
- Rau củ quả: cải xanh, cải xoăn, rau đại hoàng, quả sung, quả cam.
Người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu canxi
7Các phòng ngừa thiếu canxi
Thiếu canxi là bệnh lý có thể gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của chúng ta. Vì thế, bạn nên thực hiện các biện pháp đơn giản giúp hạn chế nguy cơ thiếu hụt canxi như:
- Thay đổi chế độ ăn uống: ăn uống đầy đủ, đa dạng các nhóm chất, đặc biệt chú trọng bổ sung các thực phẩm giàu canxi mỗi ngày.
- Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: bạn nên phơi nắng vào lúc sáng sớm từ 6 - 7 giờ và chiều tối từ 5 - 6 giờ để cơ thể chuyển hóa tiền vitamin D dưới da thành vitamin D. Từ đó, giúp ích cho quá trình hấp thu vitamin D của ruột non.
- Hoạt động thể chất: giúp phát triển hệ thống cơ xương khớp, giảm tình trạng loãng xương.
- Hạn chế dùng cafein: hạn chế tình trạng tăng thải canxi ra ngoài qua đường nước tiểu.[9]
Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn nhiều kiến thức bổ ích về bệnh thiếu canxi. Bạn hãy thực hiện ngay các biện pháp đơn giản tại nhà để phòng ngừa tình trạng thiếu canxi nhé!
Nguồn tham khảo
Xem thêm 
